جایگزینی پزشکی قانونی به جای بانک چشم در بهشت زهرا دلیل معطلی زیاد در صف پیوند قرنیه

سالم‌خبر: بر اساس آمار رسمی بانک چشم مرکزی، آمار پیوند قرنیه در سال گذشته ۳۹۲۶ مورد و نسبت به سال ۱۴۰۱ (۵۲۷۶ مورد) کاهش داشته است.

پیگیری‌ها از بانک چشم مرکزی نشان می‌دهد که دلیل این روند کاهش، استقرار تیم رضایت‌گیری مرکز تحقیقات پزشکی قانونی کهریزک به جای تیم رضایت‌گیری بانک چشم در بهشت‌زهرا و قطع همکاری مسئولان آرامستان بهشت سکینه کرج با بانک چشم در سال ۱۴۰۲ بوده است.

اگرچه گفته می‌شود هیچ بیماری در صف پیوند قرنیه نمی‌ماند و حداکثر ۳ روز بعد از مراجعه‌ بیمار به پزشک، قرنیه مورد عمل جراحی قرار می‌گیرد. این در حالی است که آمار بیمارانی که نیازمند پیوند قرنیه چشم هستند، در ایران بسیار بالاست و بیماران نیازمند به قرنیه به ویژه در بخش ها و مراکز درمانی خصوصی تا هفته ها در صف انتظار قرنیه مانده اند.

یک قرن از انجام پیوند قرنیه در ایران می‌گذرد، پیوندی که البته در اولین مورد آن در جهان در سال ۱۹۰۵ میلادی انجام و ۱۰ ژوئن (۲۱ خرداد) هم به عنوان روز جهانی آن در نظر گرفته شد تا آگاهی برای اهدای این عضو و حفظ بینایی بیماران افزایش پیدا کند.

اولین پیوند قرنیه انسانی موفق در جهان ۱۱۹ سال قبل انجام شد و اولین پیوند عضو در ایران به مفهوم مدرن آن نیز در سال ۱۳۱۴ و با انجام پیوند قرنیه توسط پایه‌گذار چشم‌پزشکی مدرن ایران، «دکتر شمس» در بیمارستان فارابی تهران انجام شد. حالا با گذشت تقریبا ۱۰۰ سال از آن زمان، عمل پیوند قرنیه چشم در ایران یک عمل موفق است و جزو عمل‌هایی است که میزان موفقیتش نسبت به سایر عمل‌ها بسیار بالاتر است.

اهدای عضو فرآیندی است که در آن عضو یا بافت زنده از یک فرد «اهدا کننده» به شخص دیگری «گیرنده» منتقل می‌شود تا به بهبود کیفیت زندگی گیرنده کمک کند یا حتی زندگی او را نجات دهد. این فرآیند می‌تواند شامل اعضایی مانند کلیه، کبد، قلب، ریه، پانکراس و روده باشد. همچنین می‌توان بافت‌هایی مانند پوست، استخوان و قرنیه چشم را نیز اهدا کرد.

اهدای چشم بیشتر شامل اهدای قرنیه چشم است و می‌تواند بینایی افراد نیازمند پیوند قرنیه را سال‌ها حفظ کند. تفاوتی که در قرنیه چشم با سایر اعضا و نسوج وجود دارد، این است که اعضای دیگر مستلزم این هستند که فرد حتما مرگ مغزی شده باشد، اما برای اهدای قرنیه این امکان وجود دارد تا ۶ ساعت پس از مرگ (افراد غیر مرگ مغزی)، قرنیه بیمار جدا و اهدا شود.

ایران از نظر تعداد پیوند قرنیه در منطقه رتبه اول را دارد و از نظر کیفیت در این زمینه هم، یکی از بالاترین جایگاه‌های جهانی را به خود اختصاص داده است. گفتنی است تنها بانک چشم فعال در خاورمیانه متعلق به ایران است.

قرنیه قابل خرید و فروش
دکتر امید قبادی، نائب رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان درباره اولویت بیماران نیازمند پیوند به عضو پیوندی به همشهری‌آنلاین می‌گوید: پیوند قرنیه در ایران اولویت اول را ندارد و اولویت بیماران نیازمند پیوند به ترتیب کلیه، کبد، قلب و ریه و بعد لوزالمعده و روده است.

او با بیان این که پیوند قرنیه عملی است که طی آن تمام یا قسمتی از قرنیه گیرنده با قرنیه دهنده جایگزین می‌شود، می‌گوید: بافت قرنیه برای انجام عمل پیوند قرنیه از فرد متوفی برداشته می‌شود و هیچ‌گاه از فرد زنده تهیه نمی‌شود. این بافت معمولا تا ۲۴ ساعت پس از فوت فرد قابل برداشت است. پس از احراز هویت و کسب رضایت از بستگان یا رضایت فرد قبل از فوت، فرد دهنده باید عاری از هرگونه بیماری عفونی، بیماری داخلی مزمن و یا بیماری‌های چشمی باشد.

قبادی می‌گوید: بعد از برداشت بافت قرنیه، هیچ تغییری در ظاهر صورتِ فرد دهنده ایجاد نخواهد شد و این کار با احترام کامل صورت می‌گیرد. درضمن قرنیه ۷ تا ۱۰ روز برای پیوند قابل نگهداری است.

نائب رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان در پاسخ به این که آیا قرنیه قابل خرید و فروش است، می‌گوید: خرید و فروش قرنیه کاملاً غیرقانونی است. قرنیه فقط از طریق بانک چشم و از قرنیه افراد اهداکننده که فوت شده‌اند، تهیه می‌شود./همشهری