راه گریز از ابتلا به بیماری های غیرواگیر

به گزارش ایرنا، سازمان بهداشت جهانی به تازگی از دولت های سراسر جهان خواسته تا اقدامات بیشتری در مورد جلوگیری از اپیدمی بیماری های غیرواگیر انجام دهند. افزایش فعالیت های ورزشی در مدارس، ایجاد محیط های سالم کاری و اعمال مالیات روی تنباکو، الکل، غذاهای پرچرب و شکر از راهکارهای پیشنهادی این سازمان به دولت ها برای مقابله با بیماری های غیرواگیر است.

پس از انقلاب اسلامی اقدامات توسعه ای دولت های روی کار آمده در حوزه بهداشت و درمان، سایه وحشت وبا، طاعون و سل را از سر مردم برداشت. جدا از جنگ و بلایای طبیعی یکی از اصلی ترین دلایل مرگ و میر در تاریخ قدیم ایران شیوع بیماری های واگیردار بود. نبود بهداشت فردی و امکانات بهداشتی و درمانی، بیماری های مسری را به جان مردم می انداخت و یکی پس از دیگری عامل مرگ افراد زیادی می شد. اما ارتقای سطح بهداشت محیط و فردی، آموزش های عمومی و گسترش خدمات درمانی و پیشگیرانه رفته رفته این بیماری ها را ریشه کن ساخت.

به رغم اقدامات پیشگیرانه و درمانی مسئولان نظام بهداشت و سلامت کشور در حوزه سلامت طی چهاردهه گذشته، در حال حاضر 76 درصد از مرگ و میرها در کشور در اثر بیماری های غیرواگیر رخ می دهد. آمار کمیته ملی بیماری های غیرواگیر گواه این است که در دو دهه اخیر این بیماری ها منجر به ۲۸۷ هزار مرگ در ایران شده است.

 چرا به بیماری های غیرواگیر مبتلا می شویم؟

بیماری های غیرواگیر در گروه بیماری های مزمن قرار می گیرند و آنچنان که از نامشان پیداست قابل سرایت از فردی به فرد دیگر نیستند اما به صورت طولانی در بدن باقی مانده و سلامت جسمی و روحی را از مبتلایان سلب می کنند. دوره درمان این گروه از بیماری ها اغلب طولانی و در مواردی بدون درمان است. بیماری های قلبی و عروقی، انواع سرطان، دیابت و بیماری های مزمن تنفسی جزو چهار نوع اصلی بیماری های غیرواگیر به شمار می روند. 

این گروه از بیماری ها به سن یا قشر ویژه ای تعلق ندارد بلکه تمام گروه های سنی و ساکنان در همه مناطق ایران و جهان در معرض ابتلا قرار دارند. فاکتورهای خطرآفرینی چون مصرف دخانیات، کم تحرکی، مصرف الکل و عادت های غذایی ناسالم و به طور کلی پیروی از الگوهای ناسالم در زندگی بسترساز شیوع بیماری های غیرواگیر شده اند. پزشکان پرخوری و کم تحرکی را عامل اصلی بروز بیماری های قلبی و سرطان عنوان می کنند چرا که اضافه وزن و چاقی ناشی از مصرف مواد غذایی فراوری شده و چرب، به شکلی مستقیم سلامت جسمی افراد را نشانه می رود. 

گسترش فاکتور فقر در جوامع به دلیل صرف هزینه های سنگین درمان بیماری های مزمن چون سرطان یا مشکلات قلبی و عروقی از پیامدهای شیوع بیماری های غیرواگیر به شمار می رود. این وضعیت برای کشورهای در حال توسعه به دلیل شکاف طبقاتی و سطح پایین آگاهی های تغذیه و سلامت وخیم تر است. 

بیماری های غیرواگیر از آن جهت که ناتوانی، ازکارافتادگی و مرگ های زودرس در سنین پایین را به دنبال دارد، آسیب بزرگی به بخش های اقتصادی به ویژه تولید و نیروی انسانی کشورها وارد آورده و هزینه های سنگین درمان به نظام سلامت تحمیل می سازد.

 تغییر سبک زندگی؛ ضرورت حفظ سلامتی

شهرنشینی و الگوی نوین زندگی، تحرک را از زندگی ایرانیان بیرون و کم تحرکی، تنبلی و اضافه وزن را جایگزین آن ساخته است. روز به روز بر تعداد مصرف کنندگان غذاهای آماده و فست فود افزوده می شود، ورزش در برنامه روزمره و زندگی ما ایرانیان جایگاهی ندارد، مصرف دخانیات در کشور آمار بالایی دارد، تمایل به انجام تفریحات بی نیاز از تحرک بدنی میان ایرانیان بیشتر است، الگوهای نادرست غذایی در شیوه تغذیه ما بسیار به چشم می خورد. مصرف غذاهای سرخ کردنی، منجمد، پرچرب یا شیرین در کنار کم تحرکی برای ایرانیان دیابت، سرطان، چربی و فشار خون، سکته قلبی و چاقی مفرط را به دنبال داشته است.

پزشکان اصلی ترین عامل ابتلا به سرطان را کم تحرکی و تغذیه نامناسب عنوان می کنند. با توجه به این نکته که از بدو تولد سلول های بنیادی سرطان در بدن هر فرد وجود دارد، شیوه زندگی و عادات غذایی نقش موثری در سرکوب یا فعال سازی سلول های سرطانی خواهد داشت. مصرف انواع غذاهای چرب و آماده نیز سن ابتلا به بیماری های قبلی و فشار خون را کاهش داده است مصرف قند، کم تحرکی و چاقی نیز دیابت را به سومین قاتل ایرانیان تبدیل کرده است. این بیماری در سایر کشورهای جهان نیز در هر 3 ثانیه یک نفر را مبتلا ساخته و در هر 6 ثانیه جان یک نفر را می گیرد. بنابراین تغییر شیوه زندگی ضرورتی است که افراد برای در امان ماندن از بیماری های غیرواگیر باید درپیش گیرند. 

کمیته ملی بیماری‌ های غیرواگیر سند ملی کنترل و پیشگیری ، بیماری های غیرواگیر را به عنوان برنامه جامع کشور برای پیشگیری و کنترل این بیماری ها و عوامل خطر آن از سال ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۴ تدوین کرده است. این سند دارای ۱۳ هدف ملی است که بر عوامل خطر اصلی شامل مصرف دخانیات، رژیم غذایی ناسالم، عدم فعالیت فیزیکی و مصرف الکل متمرکز شده است. این سند همچنین بر لزوم مقابله با بیماری‌ های قلبی - عروقی، سرطان ها، بیماری های مزمن ریوی، دیابت و اولویت های دیگر کشور مانند حوادث ترافیکی تاکید می کند.

بنابراین، با توجه به تلاش مسئولان و حجم تبلیغات و آگاهی بخشی ها در باره اصلاح عادات غذایی و افزودن تحرک به برنامه روزمره، می بینیم که خودِ مردم اصلی ترین عامل پیشگیری و مقابله با بیماری های غیرواگیر هستند. تا زمانی که هر فرد پی به اهمیت سلامتی خود نبرده و تلاشی برای حفظ آن نداشته باشد، تا زمانی که مردم از الگوهای سنتی در تغذیه خود و خانواده پیروی کنند، بیماری های غیرواگیر همچنان بر تن و جان ایرانیان خواهد تاخت. از آنجا که زنان در جامعه ایران اصلی ترین نقش را در تعیین الگوی غذایی خانواده بر عهده دارند و بار اصلی غذا و تغذیه اعضای خانواده به دوش آنان است، آگاه سازی این گروه نسبت به مضرات شیوه های سنتی تغذیه و ارائه راهکار برای اصلاح آن، تا اندازه زیادی بیماری های غیرواگیر را از خانواده ها دور خواهد ساخت.