وضعیت دارو سیاه نیست

سالم خبر: ایران با جمعیت 80 میلیونی به رغم توان اقتصادی پایین‌تر از متوسط جهان توانسته است سطح سلامت خود را در حد متوسط رشد دهد چنانچه در حوزه دارو سطح دسترسی خود را بهتر از میانگین جهانی با هزینه کرد کمتر از نصف میانگین جهانی بهبود ببخشد پس وضعیت دارو در کشور سیاه نیست.

اکبر عبدالهی اصل، عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بررسی نظام دارویی کشور طی چهار دهه تاکید می کند به رغم وجود نقصانها و ناکارآمدیها و حتی مفسده هایی در حوزه دارو اما این حوزه در مقایسه با سایر بخشهای تحت نظارت و سیطره دولت مانند خودرو، نساجی، کشاورزی (گندم)، روغن، شکر و ... وضعیت بسیار مطلوب تری را نشان می‌دهد.

 وی طی یادداشتی فراز و نشیب ها و آنچه بر نظام دارو طی چهار دهه ی گذشته رفته است بررسی و راهکارهای عملی برای بهبود این صنعت را پیشنهاد می دهد ضمن آنکه تاکید می کند هجمه ها و غوغاسالاری های اخیر تنها با هدف سقوط نظام داروسازی با ثبات و مستقل کشور در قالب یک بازی طراحی شده از سوی دشمن در حال انجام است.

 متن کامل این یادداشت تحت عنوان نظام دارویی سیاه یا سفید را با هم می خوانیم :

چهار دهه از تشکیل نظام نوین دارویی در کشور می‌گذرد. فراز و نشیبها، آزمون و خطاهای متعدد در طول این چهار دهه نظام دارو را لبریز از تجاربی کرده است که بدون تحلیل آن نمیتوان آینده‌ای روشن را تجسم کرد. طرح ذیل سعی دارد با مروری بر نظام دارویی و عوامل موثر بر آن، راهی را بسوی آینده روشن نماید:

دهه اول شروع نظام دارویی: در این دهه اگر چه تغییرات مهمی در نظام دارویی کشور رخ داد ولی وجود فرهنگ انقلاب و ایثارگری، بسیاری از راه ها را هموار کرد.

• ایجاد نظام ژنریک و حذف 4000 برند و ایجاد 900 ژنریک
  ایجاد پخشهای سراسری
  سهمیه بندی دولتی و وجود آمار
  تامین دارو در زمان جنگ
  کنترل هزینه ها
  نظارت بر کیفیت در حد رفع نیاز
  عدم چالش مردم با مدیران
  تعطیلی و خروج شرکتهای داروسازی چند ملیتی از کشور
  مصادره صنایع داروسازی و دولتی سازی
  تامین دارو

• تمرکز بر تامین برای داخل نسبت به صادرات
  تنوع کم و عدم رقابت داخلی
  کمبودهای مقطعی دارویی

ده دهه میانی: با اتمام جنگ و دوران سازندگی چهره جامعه رو به تغییر گذاشت

• عودت برخی صنایع به صاحبان قبلی آنها
  ساخت کارخانه های جدید و اعطای ارز برای بازسازی خطوط
  خصوصی سازی واردات
  ارتقای روابط و تجارت بین المللی
  توجه به کیفیت
  ایجادبرندژنریک
  تولید تحت لیسانس
  ارتقای فرایند نظارتی و ثبت
  حداکثر رشد شاخصهای سلامت
  شروع تولید مواد اولیه و بیوتک و طبیعی
  برندینگ و  افزایش رقابت بین شرکتها
  حذف ارز دونرخی و پرداخت یارانه بیماران خاص
  شروع کسر بودجه بیمه ها
  افزایش نیاز القایی
  مخفی سازی آمار تجاری شرکتها بعلل رقابت
  عدم انطباق قوانین با رشد نظام دارویی

 
دهه چهارم: در دهه اخیر بنظر می رسد چهره‌ای متفاوت از جامعه به نمایش گذاشته می‌شود

• عضویت نهاد نظارت بر دارو در سازمانهای کیفی بین‌المللی
  رشد تولید داروهای بیوتکنولوژی
  رشد ثبت و تولید مکملها و طب سنتی
  کاهش مونوپولی واردات فوریتی
  ایجاد سامانه های جامع تیتک
  تمرکز پرداخت یارانه در بیمه
  افزایش رقابت مخرب
  کاهش توان پوشش بیمه
  افزایش تقاضا به داروهای جدید
  نیاز به شفافیت و پاسخگویی
  بی اعتمادی ذینفعان به هم
  ورود سیاسیون به کسب و کار دارو
  افزایش واردکننده‌های فوریتی

در نهایت:

کشوری در حال توسعه هستیم با امکانات متوسط و سرانه تولید ناخالص ملی حدود 5000دلار و وابسته به فروش مواد خام (نفت) که کمتر از  9درصد درامد کشورمان را صرف سلامت می‌کنیم. شاخصهای سلامت مثل امید زندگی، مرگ میر مادران و نوزادان، پراکندگی بیماریها عفونی و غیرواگیر در حدود میانگین‌های جهانی است و در رتبه‌ی حدود 100 هستیم. کمتر از 1درصد تولید ناخالص داخلی صرف دارو می‌شود. ارزش بازار دارویی‌مان کمتر از نیم‌درصد بازار جهان است (5میلیارد دلار)و 70 درصد آن توسط 104 کارخانه و مابقی توسط 80واردکننده تامین می‌شوند. طبق شاخص سازمان جهانی بهداشت بیش از 95 درصد بیماران به داروهای ضروری دسترسی دارند و کمتر از یک روز حقوق خود را برای یکماه درمان هزینه می‌کنند. سرانه سالانه مصرف دارو در ایران 63دلار است.

لذا:

ایران با جمعیت 80 میلیونی با توان اقتصادی پایین‌تر از متوسط جهان توانسته است با توجه به مجموع منابع و شرایطش سطح سلامت متوسط با قیمت میانگین ایجاد کند. در حوزه دارو سطح دسترسی بهتر از میانگین جهانی با هزینه کرد کمتر از نصف میانگین جهانی است. بعبارتی وضعیت دارو سیاه نیست. علیرغم وجود نقصانها و ناکارآمدیها و حتی مفسده هایی در حوزه دارو ولی این حوزه دارو در مقایسه با سایر بخشهای تحت نظارت و سیطره دولت مثل خودرو، نساجی، کشاورزی (گندم)، روغن، شکر و ... وضعیت بسیار مطلوبتری را نشان می‌دهد.
 
 
نکته قابل توجه

اگر شما جای دشمنان ایران بودید و قرار بود با ابزار ایجاد نارضایتی عمومی و تخریب ساختارها پیش بروید آیا جایگاهی بهتر از نظام دارویی نسبتا با ثبات و مستقل ایران پیدا می‌کردید؟
 
از ابتدای 92 با برکناری وزیر بهداشت وقت بعلت اعتراض به سیاستهای افتصادی دولت و همگام با معضلات تامین دارو، موارد ذیل شروع می‌شود

• نامه نگاریهای سندیکای مواد اولیه به تمامی نهادهای حکومتی با هدف شکل دهی ذهنیت وجود فساد در نظام دارویی
  تهیه طومار بر علیه سیاستهای دارویی سال 93 توسط برخی اصحاب صنعت دارو و مواد اولیه
  شکایات متعدد برخی شرکتها به نهادهای قضایی مبنی بر وجود فساد در نظام دارویی
  گزارش دیده بان شفافیت و اتهام به مدیران سازمان غذا و دارو در سال 95 و ایجاد شبهه وجود مافیا در نظام دارویی
  مصاحبه و سوالات برخی نمایندگان مجلس از 94 تا 98 مبنی بر وجود مافیا در نظام دارویی و اخیرا وزیر بهداشت
  گزارش دیده بان شهروند صدای امریکا در دیماه سال 97 و بی بی سی در 98 با هدف نمایش فساد در نظام دارویی
  کلیپها و گزارشات رسانه های عمومی از سال 93 مبنی بر ایجاد فضای ناامن و سیاه نمایی در تامین داروی کشور

 
اگر

در موارد فوق دقت کنیم ویژگی و اشتراکات ذیل مشاهده می شود:

• اصرار همگی بر سیاه‌نمایی و القای وجود فساد و مافیا در نظام دارو
  اصرار به انتشار ادعا از طریق مجاری سیاسی و امنیتی غیرتخصصی
  ذینفع بودن اقتصادی مطرح کنندگان
  همسو بودن ادعاهای مطرح شده با ادعاهای رسانه‌های ضد نظام
  استفاده از جنجال رسانه ای برای جذب مخاطب عمومی و غیر متخصص
  تمرکز منشا تمامی ادعاها به اتاق فکری متشکل از چند فرد ثابت در طول 6سال گذشته که هیچ یک دانش و تجربه‌ای در مدیریت و اقتصاد دارو ندارند

 
نتیجه چه خواهد شد

• بی اعتمادی مردم، پزشکان و بیماران به نظام دارویی
  حذف و سلب جسارت از مدیران دارویی
  ناامیدی و خروج متخصصین از حوزه دارو
  فرار سرمایه گذاران داخلی و خارجی از حوزه دارو
  ایجاد رانت برای شرکتهای دولتی و شبه دولتی و وابستگان
  عدم توسعه کیفی صنعت و از بین رفتن صادرات
  افزایش واردات فوریتی و ثبت نشده و قاچاق

 
و اگر حاکمان کشور اندکی دقت کنند مکر این به جز سقوط نظام دارویی است؟
 
لذا پیشنهاد می‌شود

• انتشار مباحث تخصصی مدیریتی اقتصاد دارو فقط در رسانه‌های تخصصی حوزه سلامت و دارو
  ترویج مقالات کارشناسی بی طرفانه و اعتمادساز در رسانه های با مخاطب عمومی
  ایجاد کارگروهی فیلتر نشده از صاحب‌نظران سیاست‌گذاری دارویی و با حضور همه ذینفعان و معتمدین حاکمیت و دولت برای چاره اندیشی در این حوزه و البته التزام دولت و حاکمیت به تبعیت از مصوبات آن (با محوریت اصلاح فرایندها و حذف زمینه های ایجاد فساد)
  حذف فضای امنیتی و ارعاب از زنجیره تامین دارو و تمرکز سیستم امنیتی بر غوغاسالاران و اینکه منتفعان واقعی حاشیه سازیها چه کسانی هستند.
  منع مصاحبه سیاسیون در رسانه‌های عمومی در مورد مباحث تخصصی دارو
  ایجاد رسانه‌ای بی طرف برای تهیه گزارشات تخصصی مورد نیاز سیاسیون
  ایجاد ساختار کارامد برای جذب و نگهداشت منابع انسانی متخصص متعهد در نظام دارویی