شکوفه نیکفر، استاد اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با سالم‌خبر:
برخی داروها با برچسب «لاکچری» از واردات یا پوشش بیمه‌ای محروم می‌شوند
تاریخ انتشار :
دوشنبه ۲۷ اسفند ۱۴۰۳ ساعت ۱۸:۲۷
کد مطلب : ۱۸۴۱۸
نظام سلامت ایران، با وجود محدودیت‌های مالی و اجرایی، در نقطه حساسی قرار گرفته است؛ ازیک‌سو نیازهای درمانی با توجه به جمعیت رو به سالمند کشور درحال افزایش و تنوع هستند و ازسوی‌دیگر، تصمیم‌گیری در خصوص تخصیص بودجه به داروها و درمان‌های جدید ضرورت دارد.
در سال‌های اخیر، رواج استفاده از اصطلاح «لاکچری» برای برخی داروها (مانند انسولین‌های قلمی) باعث شده تا بخش قابل‌توجهی از بیماران، به‌ویژه در حوزه بیماری‌های مزمن نظیر چاقی مفرط، دیابت و فشار خون بالا، از دسترسی کامل به روش‌های درمانی مؤثر و جدید محروم بمانند. اگرچه برخی دارو و درمان های جدید با تاخیرهای چندساله وارد کشور شده و توانسته اند با جلوگیری از عوارض گسترده در بهبود زندگی بیماران نفش موثری ایفا کنند اما تحت پوشش بیمه‌ای قرار نگرفتن این خدمات، مشکلات عدیده‌ای برای آنان به‌وجود آورده است.
این برچسب‌گذاری، سؤال‌های مهمی را در ذهن متبادر می‌کند: چه کسی و با چه معیاری تعیین می‌کند کدام دارو لاکچری است و کدام ضروری؟
اگر به بهانه قیمت بالا و کاهش هزینه های دارو و درمان مهر لاکچری بر برخی درمان‌ها می خورد راه‌حل، حذف کامل این داروها از دسترس بیماران نیازمند نیست؛ بلکه باید با سازوکارهای هوشمندانه، اطمینان حاصل شود که دارو به‌دست کسانی می‌رسد که واقعاً به آن احتیاج دارند. اما راه‌حل، حذف کامل این داروها از چرخه دسترسی عمومی یا محروم کردن بیماران نیازمند از پوشش بیمه‌ای نیست.
شکوفه نیکفر، استاد اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با سالم‌خبر بر اهمیت رویکرد علمی و آینده‌نگر در سیاست‌های بیمه‌ای تأکید کرد. به اعتقاد او، اقتصاد سلامت زمانی بهره‌ور خواهد بود که تصمیم‌گیری بر پایه شواهد علمی، ارزیابی هزینه-اثربخشی و درنظرگرفتن منافع بلندمدت جامعه صورت گیرد. بدین‌ترتیب، می‌توان ضمن مدیریت صحیح منابع، پاسخ‌گوی بیماران بود و از بروز معضلات پرهزینه‌ای که در پی عدم درمان مناسب رخ می‌دهند، جلوگیری کرد.
با توجه به روند رو‌به‌رشد بیماری‌های مزمن در کشور و اهمیت بهبود شاخص‌های سلامت، به‌نظر می‌رسد وقت آن رسیده تا برچسب‌های نادرست را کنار بگذاریم و راهبردی جامع برای دسترسی به درمان‌های نوین
نیفکر همچنین با اشاره به اینکه برخی داروها با برچسب «لاکچری» از واردات یا پوشش بیمه‌ای محروم می‌شوند توضیح داد: وقتی صحبت از داروهای درمان چاقی می‌شود، هم برای ورود به فهرست دارویی و هم برای تحت پوشش قرار گرفتن بیمه، چالش‌هایی وجود دارد. بیشتر این چالش‌ها در حوزه بیمه اتفاق می‌افتد، چون روند ورود به فهرست داروی ایران در حال طی شدن است.»
این استاد دانشگاه افزود: «برخورد کلی نسبت به داروهای کاهش وزن برعکس جراحی است. برای جراحی کاهش وزن در موارد چاقی بسیار شدید، پوشش بیمه‌ای وجود دارد، اما برای داروها نظر بر این است که اینها جزو داروهای لوکس هستند و نیازی نیست که این داروها را وارد کنیم یا تحت پوشش بیمه قرار دهیم.»
نیکفر با اشاره به پیچیدگی‌های این موضوع گفت: «این مسئله دو لبه است. بالاخره این دست از داروها وارد سبک زندگی می‌شود و ممکن است بحث سوء مصرف به وجود بیاید. ولی به هر حال باید برای آنهایی که لازم است و بیماری خاص دارند، در خطر دیابت‌های کنترل نشده هستند، فشار خونشان کنترل نمی‌شود، کبد چرب بالایی دارند و در خطر سرطان هستند، پوشش بیمه‌ای داد.»
وی از تحولات مثبت در این زمینه خبر داد: «اخیراً از طریق یکی از دوستانی که در بیمه کار می‌کند،
این متخصص اقتصاد دارو تأکید کرد: «همیشه ما باید سیستم‌های نظارتی‌مان را قوی کنیم تا مصرف داروها منطقی شود و دسترسی به آن‌ها هم مناسب باشد.»
این نگاهی که به بعضی داروها برچسب لاکچری بودن زده می‌شود، در حال گسترش است. حتی در مورد قلم‌های انسولین هم از برخی کارشناسان شنیده‌ام که چنین برچسب‌هایی زده می‌شود که لاکچری است و نباید پوشش بیمه‌ای داشته باشد یا اصلاً وارد نشود و تخصیص ارزی به آن داده نشود.
نیکفر در خصوص تبعات اقتصادی این رویکرد اظهار داشت: «بحث اصلی، محدودیت هزینه‌هایی است که وجود دارد و هزینه‌های زیادی که با آن روبرو هستیم. اما حتی اگر به قلم انسولین هم از منظر افزایش کیفیت زندگی و فراهم آوردن امکان استفاده بهتر برای بیمار نگاه کنیم، این امر باعث می‌شود که بیمار از آن استفاده کند، قندش کنترل شود و دچار عوارض بعدی بیماری دیابت نشود. شاید حتی بتوان گفت که از نظر هزینه-اثربخشی، بهتر است که بیمه پولش را به قلم انسولین بدهد.»
وی در پایان تأکید کرد: «به هر حال دیدگاه‌ها متفاوت است. تولید شواهد علمی باید بیشتر شود و اینها در اختیار حوزه‌های تصمیم‌گیر قرار داده شود تا بتوانند تصمیمات بهتری برای بیمه کردن داروها بگیرند.»
