سوداگری در بازار مکمل‌های ورزشی؛ مکمل‌های تاریخ مصرف گذشته دوباره سر از قفسه‌ها درمی‌آورد

سالم‌خبر: عضو هیأت مدیره سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌های رژیمی غذایی ایران، هشدار داد که برخی سودجویان، محصولات و مکمل‌های نزدیک به تاریخ انقضا را با قیمتی ناچیز خریداری کرده و پس از بسته‌بندی مجدد، آنها را با تاریخ انقضای جعلی وارد کشور می‌کنند. این روند نه‌تنها رقابت را برای تولیدکنندگان داخلی دشوار کرده است، بلکه سلامت مصرف‌کنندگان را نیز به خطر می‌اندازد.

سوسن در یک نشست خبری با اشاره به این معضل توضیح داد که برخی برندهای خارجی، محصولات خود را در آستانه انقضا با نرخ بسیار پایین به بازارهای منطقه‌ای می‌فروشند. در این میان، افراد سودجو چنین فرصت‌هایی را غنیمت شمرده و با تغییر بسته‌بندی و دستکاری تاریخ مصرف، محصول را دوباره به اسم کالای تازه و با قیمت گزاف به فروش می‌رسانند. به گفته او، مواد اولیه این محصولات نیز اغلب تاریخ مصرف گذشته هستند و برای مصرف‌کنندگان، عوارض جسمانی پیش‌بینی‌ناپذیری به همراه خواهند داشت.

پای مربیان ورزشی هم در میان است
یکی از نگرانی‌های جدی در این زمینه، توصیه‌ی همین محصولات مشکوک توسط برخی مربیان ورزشی به ورزشکاران در سطح باشگاه‌هاست. سوسن دراین‌باره اظهار داشت: متأسفانه در باشگاه‌های ورزشی، گاهی مربیان بر مبنای روابط شخصی یا عدم آگاهی کافی، مکمل‌هایی را توصیه می‌کنند که از بازار قاچاق تأمین شده یا تاریخ مصرف معتبری ندارند. چنین شرایطی می‌تواند آسیب‌های جدی به ورزشکاران وارد کند؛ زیرا بدون اطلاع از منبع اصلی تولید مکمل یا اصالت تاریخ مصرف، هرگونه عارضه جانبی محتمل خواهد بود.

راهکار: صدور مجوز واردات به‌جای ریسک قاچاق
در مواجهه با این مشکلات، سوسن پیشنهاد کرد که به جای مسدود کردن مطلق مسیر ورود مکمل‌های خارجی –که عملاً راه را برای قاچاق باز می‌کند– بهتر است راهکاری برای واردات رسمی و نظارت‌شده این محصولات فراهم شود. بدین‌ ترتیب، شرکت‌های صاحب برند می‌توانند به‌طور قانونی کالاهای معتبر خود را وارد کنند و بازار برای محصولات تقلبی تنگ شود. او معتقد است که تنها در چنین شرایطی می‌توان شاهد حذف تدریجی فرآورده‌های غیرمجاز و بی‌کیفیت از چرخه مصرف بود.

رقابت ناسالم در تبلیغات
از دیگر چالش‌های این بازار، تبلیغات ناسالم و غیرمنصفانه است. عضو هیأت مدیره سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌های رژیمی غذایی ایران تأکید کرد که با توجه به ضوابط فعلی، تولیدکنندگان داخلی امکان چندانی برای تبلیغات رسمی و گسترده در رسانه‌های معتبر ندارند. این در حالی است که تبلیغات مکمل‌های قاچاق یا ناشناخته، حتی در برخی رسانه‌های رسمی دیده می‌شود. چنین پارادوکسی باعث شده که تولیدکنندگان داخلی – با وجود رعایت استانداردها و تلاش برای ارائه محصولات باکیفیت – نتوانند به‌اندازه کافی با محصولات خارجی که گاهی به شیوه‌های غیرقانونی وارد می‌شوند، رقابت کنند.

به گفته‌ی دکتر سوسن، حمایت از تولیدکنندگان مجاز و شفاف‌سازی مقررات تبلیغات برای مکمل‌های غذایی، می‌تواند تا حد زیادی فضای بازار را بهبود بخشد. او گفت: «اگر فضایی عادلانه برای معرفی محصولات داخلی فراهم شود، هم مصرف‌کننده انتخاب بهتری خواهد داشت و هم تولیدکننده ایرانی انگیزه بیشتری برای ارتقای کیفیت محصولات پیدا می‌کند.»

چالش سلامت و ضرورت نظارت جدی
مکمل‌های ورزشی به‌طور مستقیم با سلامت جامعه مرتبط هستند و استفاده‌ی غیراصولی از آن‌ها می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. از سوی دیگر، رواج مکمل‌های تقلبی یا تاریخ انقضای دستکاری‌شده، خطری مضاعف برای مصرف‌کنندگان است. به همین دلیل، کارشناسان بر لزوم نظارت دقیق و هماهنگ دستگاه‌های مسئول تأکید دارند. وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو، پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز، و حتی خود ورزشکاران و مربیان در باشگاه‌ها باید دست به دست هم دهند تا بازار پرحاشیه مکمل‌های ورزشی از نابسامانی فعلی خارج شود.

از هشدارهای حافظ سوسن چنین برمی‌آید که معضل سوداگری در بازار مکمل‌های ورزشی ریشه‌ای عمیق دارد و راهکار آن هم صرفاً افزایش ممنوعیت‌ها و سخت‌گیری‌ها نیست. بلکه باید با تسهیل واردات رسمی، حمایت تبلیغاتی از تولید داخلی و اعمال نظارت جدی بر جریان توزیع و مصرف، شرایطی ایجاد شود که احتمال عرضه و مصرف محصولات بی‌کیفیت و قاچاق به حداقل برسد. در غیر این صورت، در کنار آسیب اقتصادی به تولیدکنندگان داخلی، سلامت ورزشکاران و سایر مصرف‌کنندگان نیز در معرض خطر جدی قرار خواهد گرفت.