با امواج سهمگین و سونامی سالخوردگی مواجه نیستیم

سالم خبر: رییس انجمن جمعیت شناسی ایران گفت سالخوردگی یا زوال جمعیت ایران یک بحث آماری است و ربطی به مساله سالخوردگی فردی ندارد و ما با امواج سهمگین و سونامی سالخوردگی مواجه نیستیم.

محمد میرزایی در گفت و گو با سالم خبر با بیان این مطلب با اشاره به نگرانی های بی دلیل در مورد سالخوردگی جمعیت کشور، عنوان کرد:
اینکه برخی نظرات غیرکارشناسانه موجب می شود که این تصور برای مردم پیش بیاید که در دوره ای همه پیر خواهند شد اساسا چنین اتفاقی نخواهد افتاد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا پدیده سالمندی به خودی خود مشکلی برای جوامع ایجاد نمی کند، اظهار داشت: البته چالش در سطح جوامع و در همه زمینه ها همیشه وجود داشته است و وظیفه دستگاه های برنامه ریزی، دولت ها و مراکز علمی تشخیص این چالش ها و به کار گیری تصمیمات عقلانی و کارآمد در این زمینه است.

رییس انجمن جمعیت شناسی ایران با بیان اینکه با کاهش باروری در دهه 70 حرکت به سوی یک جامعه سالخورده در کشور ما آغاز شد، افزود: در سال 1430بالغ بر 15 درصد جمعیت کشور سن بالای 65 سال را تجربه خواهند کرد. ولی برآوردها نشان می دهند که در همان سال بیش از 60 درصد جمعیت کشور ما در سنین فعالیت قرار خواهند داشت.

وی افزود: این در حالیست که جالب است در دهه 60 که جمعیت کشور ما جوان بود، ما تنها 50 درصد جمعیت فعال در جامعه داشتیم.

میرزایی افزود:  چالش فعلی کشور رفع مشکلات اقتصادی، وضعیت اشتغال و ازدواج و غیره جوانان و بخصوص متولدین دهه 60 است که باید به آن توجه ویژه داشت و بر آن متمرکز شد. در کشورما جمعیت در کمتر از یک قرن به بیش از 8 برابر خود رسیده است که در تمام دنیا کم نظیر است. در واقع مقابله با مشکلات این افزایش جمعیت باید از اولویت های جامعه باشد وگرنه با یک پدیده غیر طبیعی و مهارنشده مواجه نیستیم. ما فقط باید تلاش کنیم نرخ باروری از نرخ مرگ و میر کمتر نباشد. به طوری که ما الان نرخ رشد جمعیت خوبی را تجربه می کنیم و فقط باید تلاش کنیم که این رقم به صفر نزدیک نشود.

تبعات احتمالی یک جمعیت سالخورده

وی در مورد تبعات احتمالی این مساله برای کشور بخصوص در زمینه های اقتصادی و اجتماعی عنوان کرد: تبعات اقتصادی و اجتماعی همیشه و بدنبال هر مساله ی تقریبا نویی اتفاق می افتند. دولتمردان پس از رفع مشکلات و معضلات فعلی کشور که جامعه با آن دست به گریبان است باید به این فکر کند که مثلا در سال 1430 که جمعیت کشور سالخورده می شود چه نیازهایی اولویت دارد و از الان به فکر تامین نیازهای آن زمان باشند.

رییس انجمن جمعیت شناسی همچنین افزود:  بدین معنی که اگر قرار است تعهدات صندوق های بازنشستگی و تامین اجتماعی در آن زمان افزایش قابل ملاحظه پیدا کند، راهکار تامین این تعهدات را از همین الان اعمال کنند و از الان برای آن زمان برنامه ریزی کرده و زیرساخت های مناسب را پدید بیاورند. بنابراین درحالی که این صندوق ها از همین الان با مشکلات عدیده ای مواجه اند سیاست دولت ها باید رفع نواقص این سیستم و کارامدتر کردن آن در دهه آتی باشد. یا برای مثال باید در حوزه بهداشت و درمان توجه ویژه ای روی بخش هایی که با سالخوردگان بیشتر در ارتباط است، بشود.

وی با ارائه راهکارهای ممکن برای پدیده های قابل پیش بینی ای همچون سالخوردگی سن جمعیت جامعه عنوان کرد: کاری که جامعه باید انجام دهد این است که تلاش کند باروری زیر سطح جانشینی را در سطح خرد و در درون خانواده ها افزایش دهد که البته در حال رشد است. برآوردها نشان می دهد که به علت مشکلات اقتصادی در دهه 80 و عدم اطمینان افراد به آینده، نرخ باروری کاهش پیدا کرد. اما این روند در دهه اخیر تغییر کرد و نرخ باروری از 1.8 پایین تر نیامد و در حال حاضر هم در حال افزایش است.

میرزایی افزود: بنابراین جامعه همانطور که در اواخر دهه 60 خطر ازدیاد بی رویه جمعیت را حس کرد و خود با آن مقابله کرد، در دهه 80 هم از کاهش میزان باروری ها احساس خطر و این روند را متوقف کرد، به طوری که نرخ باروری در حال نزدیک شدن به سطح جانشینی 2.1 است.

تشویق به فرزندآوری راه به جایی نمی برد

وی ترغیب مردم به باروری بیشتر برای مقابله با سالخوردگی جامعه را راهکار مناسبی ندانست و گفت:میزان جمعیت یا نرخ بالای رشد جمعیت بدون سیاست گذاری های لازم در حوزه هایی مانند آموزش، بهداشت و اقتصاد می تواند زمینه ای برای چالش های راهبردی باشد. مردم تا خود به نتیجه منطقی در این حوزه نرسند به این شعارها بی توجه خواهند بود.

میرزایی افزود: تنها کاری که مسوولان در این راستا می توانند انجام دهند این است که به مردم کمک کنند و شرایط زندگی را در برای آنها تسهیل کنند. در چنین شرایطی خود مردم تصمیمات عقلانی لازم را اتخاذ خواهند کرد. بنابراین ترساندن مردم راه حل مناسبی نخواهد بود.

وی همچنین با تاکید بر اینکه ارائه برنامه های بدون پشتوانه این چنینی  دست کم گرفتن شعور مردم و اهانت به آنها است تاکید کرد: بنده به شما اطمینان می دهم که ما با امواج سهمگین و سونامی سالخوردگی مواجه نیستیم و اینها مسائلی است که در روندهای جمعیتی شکل می گیرد و مسیر خودش را پیدا می کند و دولت ها و دستگاه های ذیربط باید کمک کنند حرکت در این مسیر روان تر و سهل تر انجام بگیرد.