خروج شرکت‌های چند ملیتی دارو نه به نفع کشور نه به نفع صنعت داروسازی داخلی است

سالم خبر: آنان که تحریم را برای ایران رقم زدند به خوبی می دانستند که این تحریم ها علاوه بر همه آثار نامطلوبی که بر اقتصاد و معیشت مردم دارد در پس لایه های زیرین خود تبعات سوء دیگری را هم به دنبال خواهد داشت. یکی از این تبعات به راه افتادن جنگ داخلی در میان صنایع مختلف و تضعیف پایه های آنها است.

به نظر می رسد هیاهوها و جنجال های حاشیه ای در حوزه دارو طی ماه های اخیر هم بیش از آنکه نشان از ارق ملی و تلاش برای تقویت بنیان های صنعت دارو و حمایت از بیماران و سلامت افراد جامعه داشته باشد، بیشتر رنگ سهم خواهی از این فضای آشفته به خود گرفته است. در واقع برخی زیر لوای شعارهای عامه پسند تلاش می کنند تا منافع خود در این عرصه را به حداکثر رسانده حتی اگر تاوان آن سست شدن و از هم پاشاندن سیستم دارویی کشور باشد.

محمود نجفی عرب عضو هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان داروهای انسانی در این باره معتقد است که این دوره ها همه می گذرد اما برخی رویه ها و موضع گیری های نامربوط همچون خروج شرکت های چند ملیتی دارو از بازار دارویی ایران، نه به نفع کشور و نه به نفع صنعت داروسازی کشور است.

وی در پاسخ به این سوال سالم خبر که آیا خواست همه اجزای بدنه دارویی کشور از جمله تولیدکنندگان داروی داخلی خارج شدن شرکت های چندملیتی از بازار دارویی ایران است یا تنها برخی دفاع از تولید ملی و خروج این شرکت ها را مستمسک و دستاویزی برای رسیدن به اهداف و منافع فردی یا گروهی خود قرار می دهند تا در سایه محدودیت های ایجاد شده بتوانند محصولات خود حتی با کیفیت نازل را با بهایی چند برابری به تولیدکنندگان بفروشند، گفت: برخی فی البداهه حرف های خودشان را می زنند و نباید خیلی این حرف ها را جدی گرفت چون پایه و بنیان محکمی هم ندارند.

وی افزود: حدود 15 سال پیش در مجموعه وزارت بهداشت و درمان بحث سرمایه گذاری مشترک و جذب سرمایه های خارجی در حوزه دارو مطرح شد و از استراتژی های این وزارتخانه بود. بدین منظور عملیاتی انجام و آیین نامه هایی نوشته شد تا این موسسات بزرگ بین المللی بتوانند وارد ایران شده و با سرمایه گذاری در حوزه دارو، جلوه ها و تاثیرات سرمایه های خارجی در حوزه صنعت دارو نمود پیدا کند.

نجفی عرب ادامه داد: در همان زمان یکی دو شرکت هم وارد ایران شدند و با برخی شرکت ها به توافق رسیدند و سرمایه گذاری های اولیه هم انجام شد اما به دلایلی از جمله تحریم ها و غیره به سرانجام نرسید. علاوه براین به نظر می رسید که اساسا شرکت های بین المللی دارویی خیلی علاقه ای برای سرمایه گذاری در ایران و فعالیت مشترک با شرکت های داخل کشور ندارند.

وی افزود: پس از آن بحث تولید تحت لیسانس مطرح شد تا از امکانات صنعتی کشور برای تامین خواست جامعه پزشکی و بیماران استفاده شود و در خلال آن با ورود تکنولوژی و دانش فنی، صنعت تولید دارو به رشد کمی و کیفی دست پیدا کند و حتی بستر لازم برای صادرات این محصولات مهیا شود.

این عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی تاکید کرد: در واقع همه به این نتیجه رسیده بودند که تولید تحت لیسانس منافع جدی و چشمگیری برای ارتقا صنعت تولید دارو در کشور دارد و در این راستا آیین نامه هایی تدوین و ابلاغ شد. در حال حاضر هم چند شرکت هم فعالیت در این مسیر را شروع کردند و بر اساس ضوابطی که وزارت بهداشت تعیین کرد به مرحله تولید رسیده اند. 

نجفی عرب گفت: با این حال انگاره‌هایی چون خودکفایی، موجب ایجاد این تصور شده که صدر تا ذیل فرآیند تولید دارو باید در داخل و توسط خود ما انجام شود درحالی که صنعت دارو یک صنعت پویاست که باید به طور مداوم به‌روزرسانی شود و این به‌روزرسانی بدون ارتباطات بین‌المللی میسر نمی‌شود.

این عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ادامه داد: در حال حاضر شرکت هایی که داروی تحت لیسانس دارند به طور طبیعی مواد اولیه، جانبی، بسته بندی و سایر ملزومات تولید خود را باید از جاهایی تهیه کنند که لایسنسور آنها را تایید کرده باشد؛ به طوری که حتی مجموعه ای که یک کارتن باکس ساده را برای شرکتی که تولید تحت لیسانس تامین می کند هم باید توسط لایسنسور آدیت شود. درواقع شرکت های برند برای نام و برند خود ارزش فراوان قائل هستند و اجازه نمی دهند این برند خدشه دار شود و این یک روال طبیعی در تمام دنیا است.

وی افزود: مساله این است که شرکت های تولید کننده ماده اولیه دارویی ما در کشور هنوز هیچ کدام نتوانسته اند تاییدیه های شرکت های چند ملیتی را که برخی شرکت های داخلی داروهایی را تحت لیسانس آنها تولید می کنند؛ دریافت کنند و تولیداتشان جذب شرکت های تولیدکننده تحت لیسانس نشده است که البته نباید مشکلات عدیده آنها در این مسیر را نادیده گرفت. اما به هر حال ممکن است توسعه تولید تحت لیسانس نگرانی هایی را برای این بخش از بدنه دارویی ایجاد کرده باشد.

نجفی عرب در پاسخ به این سوال که تولیدات تحت لیسانس چند درصد از 97 درصد داروی تولید شده در کشور را تشکیل می دهد گفت: سه درصد داروی وارداتی در کشورکه اغلب داروهای خاصی هستند که اغلب یا تولید مشابه داخلی ندارند یا تولیدات داخلی تمام نیاز بازار را پوشش نمی دهند. تولیدات تحت لیسانس هم که پس از سال ها تلاش، تازه در ابتدای راه است و تنها چند شرکت محدود توانسته اند برخی داروها را به این روش تولید کنند. بنابراین هرچند این روند رو به گسترش است اما هنوز زمان می برد تا بتوان ادعا کرد درصدی از بازار دارو را به خود اختصاص داده اند.

نجفی عرب تاکید کرد: توجه به این نکته بسیار مهم است که توسعه تولید داخل در کشور ما بسیاری از مواقع از همین مسیر واردات عبور کرده است زیرا واردکننده ها ابتدا دارو را وارد کرده و برای آن بازار تقاضا ایجاد کرده اند و پس از آن تولیدکنندگان ما در مسیر تولید آن گام برداشته اند.