نقش رسانه ملی و آموزش‌و‌پرورش در اطلاع‌رسانی مصرف صحیح دارو و مکمل‌ها مغفول مانده است

سالم خبر: نیاز به سرمایه گذاری بلند مدت در حوزه‌ی سلامت به رغم انتفاع جامعه از منافع آن چه در بعد ملی و چه بعد سرمایه‌ی اجتماعی، به دلیل عدم درک درست و نگرش سیاستمداران و تصمیم گیران در این حوزه محقق نشده و نمی شود.

فاطمه سلیمانی، دبیر کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی داروی سازمان غذا و دارو در گفت و گو با سالم خبر با بیان این مطلب و با تاکید بر لزوم سیاست گذاری های بلند مدت در حوزه ی سلامت عنوان کرد: با وجود تلاش های مجموعه وزارت بهداشت و درمان این امر تاکنون تحقق نیافته است.

وی افزود: همه افراد جامعه به طور غیر رسمی می دانند که در صورت مصرف خودسرانه و غیر منطقی مکمل های غذایی و رژیمی دچار آسیب هایی خواهند شد اما اطلاع رسانی رسمی در این باره وجود ندارد که در غیر این صورت برخوردهای قانونی با متخلفان را نیز در پی داشت.

سلیمانی همچنین با اشاره به مصرف ناآگاهانه ی مکمل های در میان جوانان، افزود: درواقع رفتار و باور مردم، به ویژه در باشگاه های ورزشی و در میان جوانان، به دلیل اطلاع رسانی غیراصولی، ناپایدار و مقطعی در جهت مصرف صحیح این فراورده ها قرار نگرفته است. این مساله تا بدانجا پیش رفته که دانش آموزان در مدارس به یکدیگر برای مسائلی همچون عضله سازی، رفع مشکلات پوستی، افزایش قد و غیره مصرف مکمل ها را پیشنهاد می دهند و  تبلیغات دهان به دهان به طور تاثیر گذاری اثرگذار است که حتی فرزند خود من داروساز هم صحبت های من در این رابطه را به سختی می پذیرد.

وی تاکید کرد: مردم از مکانیسم اثر مکمل ها در بدن اطلاعات کافی ندارند و نمی دانند که مصرف غیراصولی مکمل ها، کورتن ها و داروهای هورمونی چه آسیب های جدی و بلاهایی را برای کبد، غدد فوق کلیوی یا سایر اندام های آنها به همراه خواهد داشت؛ اگرچه ممکن است اثرات خوشایند کوتاه مدتی هم برای آنها در پی داشته باشد. متاسفانه این عدم وجود آگاهی حتی در میان مربیان ورزشی که مصرف این فراورده ها را پیشنهاد می دهند نیز وجود دارد.

وی افزود: بنابراین آنچه که باید اتفاق بیافتد این است که بستری برای اطلاع رسانی فراهم شود. این اطلاع رسانی باید از جنس افزایش آگاهی باشد که لازمه آن تداوم در طول زمان است. اما هزینه بر بودن این فرایند، در کنار مشهود نبودن آثار آن در کوتاه مدت، موجب می شود که تلاش چندانی برای این نوع از اطلاع رسانی انجام نشود و در اولویت دولت ها نباشد.

دبیر کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی داروی سازمان غذا و دارو با بیان اینکه دولت ها به دنبال اقداماتی هستند که نتیجه آنها در کوتاه مدت مشهود باشد، گفت: عموما در دولت ها عزمی برای اجرای طرح هایی که 15 یا 20 سال زمان لازم است تا به ثمر بنشینند و فرهنگ و رفتار جامعه را از همان کودکی تحت تاثیر قرار دهد، وجود ندارد.

وی افزود: تجربه من در این سال ها نشان می دهد که سیستم های سلامت به دنبال سرمایه گذاری طولانی مدت نیستند و افرادی هم که در تلاش اند تا در مسیر صحیح قدم بگذارند، معمولا متهم به دنبال کردن و اجرای یک سری اقدامات قدیمی و تاریخ مصرف گذشته می شوند.

سلیمانی تصریح کرد: این در حالی است که افزایش آگاهی و تغییر و تصحیح الگوی مصرف ورای این مسائل است و وقتی رفتاری غلط است باید آنقدر تکرار شود تا در ذهن افراد نهادینه شود. لازمه تغییر رفتارهای غلط، به ویژه در حوزه سلامت، وجود عزم لازم در بین همه دستگاه ها و نهادهای ذیربط است و نمی توان آن را تنها از جامعه داروسازان یا حتی وزارت بهداشت توقع داشت.

وی ادامه داد: چندین دپارتمان و حتی وزارتخانه مختلف باید در این اطلاع رسانی سهیم و با یکدیگر همراه شوند که این اتفاق هم معمولا روی نمی دهد. در واقع هرکس سهم خود از این فرایند را ایفا نمی کند و در چنین شرایطی از وزارت بهداشت هم به تنهایی کار چندانی ساخته نیست و عملا شاهد خروجی های قابل قبول و مناسبی نیستیم.

سلیمانی تاکید کرد: وزرات بهداشت نمی تواند به تنهایی به این مساله ورود کند یا حتی اگر ورود کند، لزوما موفق باشد. این وزارتخانه می تواند بخشی از کار که تولید داده، دانش و اطلاعات لازم در این باره باشد را انجام دهد اما برای انتشار آنها به سایر ارگان ها نیاز دارد. برای مثال سازمان ها و نهادهای دیگری همچون صداو سیما و آموزش و پرورش باید همراه شوند و با استفاده از پتانسیل های موجود خود، از هر فرصتی برای اطلاع رسانی در مورد مصرف صحیح این نوع فرآورده ها بهره ببرند یا ادارات مختلف که به کرات آموزش های اجباری و غیر اجباری را برای کارکنان خود در نظر می گیرند، می توانند آموزش در این زمینه را نیز در برنامه های خود بگنجانند.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: شهرداری ها هم امکانات فراوانی در اختیار دارند که می توان برای آگاهی رسانی در این باره از آنها بهره برد و این در حالی است که ما یکبار که برای هشدار در مورد عوارض استفاده از داروهای تزریقی تلاش کردیم از بیلبوردهای شهرداری استفاده کنیم مجبور شدیم مدت ها دوندگی کنیم و در نهایت هم پس از یکی دو روز آن پیام پایین کشیده شد.

وی درباره پروتکل ها و گایدلاین های موجود برای مصرف مکمل های غذایی و رژیمی هم توضیح داد: اساسا میزان فروش مکمل ها، به ویژه وقتی جنبه غذایی پیدا می کنند و به عنوان دارو مطرح نمی شوند، بیشتر وابسته به نحوه بازاریابی شرکت ها است. ضمن آنکه نیاز هر فرد به مکمل هایی غذایی و رژیمی مختلف متفاوت است و تشخیص آن بر عهده پزشکان است.