وحید محلاتی، نایب رییس انجمن شرکت‌های پخش دارو و مکمل:
رکود صادرات داروی ایران؛ کشورهای همسایه شبانه‌روزی در حال توسعه زیرساخت‌های تولید دارویی
تاریخ انتشار :
شنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۴ ساعت ۱۴:۳۵
کد مطلب : ۱۸۶۶۳
به گزارش سالم‌خبر؛ تحریم‌های اقتصادی، جدا از محدودیت‌های مستقیم، تأثیرات غیرمستقیمی بر زنجیره تأمین، دسترسی به فناوری‌های روز و استانداردسازی صنعت دارویی کشور گذاشته است. به‌رغم این محدودیت‌ها، بازارهای منطقه‌ای مانند کشورهای همسایه، فرصت‌های بالقوه‌ای برای صادرات دارویی ایران محسوب می‌شوند، هرچند این بازارها نیز به سرعت در حال رقابتی‌تر شدن هستند.
مشکل اساسی دیگر، فقدان استراتژی منسجم صادراتی در سطح شرکت‌های دارویی و نهادهای تصمیم‌گیر است. در حالی که بازارهای هدف به سرعت در حال تحول هستند، رویکرد صادراتی بسیاری از شرکت‌های دارویی ایرانی همچنان سنتی و واکنشی باقی مانده است. تعامل با بازارهای بین‌المللی نیازمند درک عمیق از استانداردهای جهانی، رگولاتوری‌های
در همین راستا در گفت‌وگو با وحید محلاتی، به چالش‌های صادرات دارو از ایران و الزامات آن پرداختیم. وی محلاتی در این باره می‌گوید: «برای اینکه بتوانیم به کشورهایی که فروش دارو به آنها صرفه اقتصادی داشته باشد، صادرات کنیم بایدخطوط تولید دارو در کشورمان دارای استانداردهای مانند GMP باشد، اما بخش عمده صنایع ما این استاندارد را ندارند. علت آن هم مشکلات سیاسی است که مانع می‌شود مراجع قانون‌گذاری و تنظیم‌گری بتوانند از ایران بازدید کنند و گزارش معتبر بگیرند.»
وی در ادامه تفاوت صادرات واقعی با فروش مرزی را تشریح کرد: «صادرات فرق می‌کند با اینکه ما کالایی را لب مرز بفروشیم و دیگر کاری به کار آن نداشته باشیم. صرف فروش مرزی دیگر چندان صادرات محسوب نمی‌شود، بلکه شاید نوعی فروش اتفاقی باشد. آن چیزی که مهم است و قاعدتاً صادرات محسوب می‌شود، موضوع فروش در کشورهای خارج از ایران است.»
محلاتی با تأکید بر اهمیت مشتری‌مداری در بازارهای خارجی گفت: «مشتری خارج از ایران هم مانند مشتری داخل، توجهات لازم را می‌طلبد و کارهایی باید برایش انجام داد. بسیاری از شرکت‌های ما
وی درباره شناخت بازارهای هدف صادراتی افزود: «برای شناخت بازار، ابتدا باید در آن بازارها حضور داشت. عوامل شرکت تولیدکننده باید آنجا باشند، بررسی کنند و تحقیقات بازار داشته باشند. معمولاً بنیه مالی شرکت‌های ما آنقدر قوی نیست که بخواهند در بازار صادراتی حضور داشته باشند و فعالیت بازاریابی انجام دهند.»
در خصوص چالش نقدینگی صنعت دارو، محلاتی معتقد است: «کمبود نقدینگی در سال‌های اخیر باعث می‌شود خرید دستگاه‌های جدید به تأخیر بیفتد و اقدامات لازم برای تولید محصول با کیفیت‌تر محدودتر شود. که این موضوع صادرات دارو را با چالش جدی مواجه می‌کند.»
محلاتی درباره وضعیت فعلی قاچاق دارو از کشور توضیح داد: معمولاً مقصد خروج دارو از ایران دو همسایه بوده‌اند؛ افغانستان و عراق. با توجه به اینکه در آمد نفتی عراق در سال‌های اخیر بهتر شده، توانایی خرید دارو از مناطق مختلف را پیدا کرده‌اند و بنابراین امکان خروج دارو به سمت عراق کمتر شده
محلاتی به مسئله رقابت در بازارهای منطقه اشاره کردو گفت : «کشورهای مقصد صادراتی ما که از ما خرید می‌کنند، منتظر نمی‌مانند تا ببینند ما کی توان صادراتی‌مان خوب می‌شود و شرکت‌های ما چه زمان آنجا حضور پیدا می‌کنند. آنها دارند کارخانه‌هایشان را احداث می‌کنند و خریدهایشان را انجام می‌دهند. هرچه دیرتر ما در بازار کشورهای دیگر حضور پیدا کنیم، امکان صادرات در واقع ضعیف‌تر می‌شود و هزینه رقابت سنگین‌تر می‌شود. در گذشته کشورهای اطراف ما کارخانه خیلی کم داشتند، اما الان در حال ساخت کارخانه‌های دارو هستند. افغانستان کارخانه درست کرده، عراق در حال ساخت کارخانه داروسازی است، امارات و عمان چند کارخانه افتتاح کرده‌اند. رقبای منطقه‌ای ما بیشتر شده‌اند و کار برای ما سخت‌تر می‌شود.»
بررسی دیدگاه‌های محلاتی نشان می‌دهد صادرات دارویی ایران در نقطه‌ای حساس قرار گرفته است. اگرچه پتانسیل‌های تولیدی وجود دارد، اما فقدان استانداردهای بین‌المللی نظیر GMP،
نکته کلیدی دیگر، تغییر سریع معادلات بازارهای منطقه‌ای است. همسایگانی که پیش‌تر واردکننده داروهای ایرانی بودند، اکنون به سرعت در حال توسعه زیرساخت‌های تولید دارویی خود هستند؛ روندی که فرصت‌های صادراتی ایران را روز به روز محدودتر می‌کند. در این میان، کمبود نقدینگی صنعت دارویی کشور نیز مانعی جدی برای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های روز و بازاریابی بین‌المللی است.
به نظر می‌رسد برای ارتقای جایگاه صادراتی داروی ایران، نیاز به تحول در سه سطح وجود دارد: نخست، تعامل سازنده دیپلماتیک برای رفع موانع کسب گواهینامه‌های بین‌المللی؛ دوم، تقویت همکاری‌های مشترک میان شرکت‌های دارویی برای حضور قدرتمندتر در بازارهای هدف؛ و سوم، بازنگری در روش‌های مشتری‌مداری و بازاریابی بین‌المللی. همان‌طور که دکتر محلاتی تأکید می‌کند، بازارهای هدف منتظر نمی‌مانند و هر روز تعلل، به معنای از دست رفتن بخشی از فرصت‌های صادراتی است. آینده صادرات دارویی ایران در گرو تصمیمات استراتژیک امروز و اقدامات عملی فوری است.
