بازار ۹۷ میلیارد دلاری فروش آنلاین دارو؛ درس‌هایی برای ایران پیش از فشردن دکمهٔ خرید
انگلستان سخت‌گیرانه‌ترین مقررات فروش آنلاین در جهان را داراست
تاریخ انتشار :
شنبه ۳۰ فروردين ۱۴۰۴ ساعت ۱۴:۱۵
کد مطلب : ۱۸۵۸۸
به گزارش سالم‌خبر؛ در اروپا، ۴۱ درصد کشفیات قاچاق سال ۲۰۲۴ مربوط به داروهایی بود که تاریخ انقضاء یا برچسب اصالت جعلی داشتند؛ عددی که پس از اجرای نسخهٔ الکترونیک در آلمان ۱۲ درصد کاهش یافته است.
تجربه کشورهایی که از «فروش آنلاین دارو» سود برده‌اند، دو نکته کلیدی در خود دارد: نخست، پیوند ناگسستنی میان زیرساخت نسخه‌نویسی، رهگیری و لجستیک سرد؛ دوم، نظارتی که همان‌قدر که بر امنیت دارو سخت می‌گیرد، از آزادسازی داده‌های بیماران محافظت می‌کند.
ایران ابتدای این راه است که اگر می‌خواهد از صف خریداران تا داروساز و استارتاپ، همگی منتفع شوند، باید قبل از فشردن دکمهٔ «راه‌اندازی»، نقشه راهی مستند به همین دو اصل تدوین کند؛ در غیر اینصورت با رشد پلتفرم های فروش دارو، مکمل و محصولات آرایشی بهداشتی این بازار به سراب دارو و محصولات ارزان اما بی اثر
تجارب و شرایط حال خرید آنلاین دارو در کشورهای دیگر نیز باید مدنظر قرار گیرد تا راه رفته دوباره تجربه نشود.
با جهش تجارت الکترونیک، بازار جهانی داروخانه‌های آنلاین در 2025 به آستانه ۹۷ میلیارد دلار می‌رسد و میانگین رشد سالانه آن در سه سال گذشته ۱۷ درصد برآورد شده است.این رونق، علاوه بر سهولت خرید، مدل‌های نظارت نوینی خلق کرده است که می‌تواند الگوی تصمیم‌سازان کشور باشد؛ به‌ویژه اکنون که راه‌اندازی پلتفرم ملی فروش دارو محل جدال بین دو کمیسیون مجلس است.
آلمان؛ شتاب معجزه‌آسای نسخهٔ الکترونیک
دولت آلمان از ژانویه ۲۰۲۴، نسخهٔ الکترونیک (e‑Rezept) را الزامی کرد و همین تغییر موتور رشد بزرگ‌ترین بازیگر قاره، «دوک‌موریس»، شد. این شرکت در پایان سال ۲۰۲۴ با ۱۰٫۳ میلیون مشتری فعال، درآمد خود را به ۱٫۰۸ میلیارد فرانک سوئیس رساند و برای سه‌ماهه نخست ۲۰۲۵ رشد ۵۰ درصدی نسخه‌های بیمه‌ای را پیش‌بینی کرده است. دوک‌موریس علاوه بر لجستیک یخچالی، سامانه «کاردلینک» را برای پیوند مستقیم پزشک،
مقررات سختگیرانه انگلستان
در بریتانیا، «داروخانه‌های فروش از راه دور» (DSP) از سال ۲۰۰۵ اجازه فعالیت گرفتند. تا پایان ۲۰۲۳ تعداد نسخه‌های ماهانه DSPها ۵۷ درصد نسبت به آغاز همه‌گیری افزایش یافت، اما هنوز فقط کمی بیش از ۶ درصد کل نسخ کشور به این کانال‌ها می‌رود و رهبر بازار، Pharmacy2U، تنها ۱٫۷ درصد نسخه‌ها را در دست دارد. دلیل کندی رشد، آزمون‌های سختگیرانه شورای داروسازی (GPhC) است: هر DSP باید داروساز شیفت‌دار، سامانه مشاوره و مسیر بازگرداندن دارو داشته باشد؛ تخطی به‌سرعت به تعلیق یا لغو مجوز می‌انجامد.
سوئد؛ فتح «پنج میلیاردکرون» با سفارش‌های یخچالی
سوئدی‌ها از ۲۰۱۸، برچسب رهگیری TTAC را برای تمام داروهای نسخه‌ای اجباری کردند و شرکت «آپوتئا» با سرمایه‌گذاری سنگین روی انبار اتوماسیون‌شده در دمای کنترل‌شده، در ۲۰۲۳ درآمد خود را به ۵٫۵ میلیارد کرون (نزدیک ۵۲۰ میلیون دلار) رساند؛ رشد ۱۲ درصدی نسبت به سال
امریکا؛ غول‌ها هم محتاط‌ند
در آمریکا ورود آمازون غوغا به‌پا کرده است. تحلیل «اِوِرکور» پیش‌بینی می‌کند آمازون‌فارمسی در ۲۰۲۵ به فروش دوساله دو میلیارد دلاری برسد؛ در حالی که کل بازار نسخه‌ای آمریکا بیش از ۴۳۰ میلیارد دلار است. همزمان FDA با برنامه BeSafeRx، لیست «داروخانه‌های تاییدشده» را منتشر می‌کند و در ۲۰۲۴ بیش از ۱۱۰۰ وب‌سایت متخلف را مسدود کرده است. نکته کلیدی در تجربه آمریکا، تفکیک دقیق میان «پلتفرم بازار» و «داروخانه دارای پروانه» است؛ آمازون برای دورزدن پیچیدگی مجوزها، با داروخانه‌های محلی قرارداد عمل به‌عنوان مرکز پُرکردن نسخه منعقد کرده است.
درس‌های مشترک؛ راه‌های رفته را نرویم
برخی مخالفان راه اندازی عجولانه فروش آنلاین دارو توسط پلتفرم ها نداشتن برخی زیرساخت های لازم را دلیل مخالفت خود می خوانند و اظهار می دارند
رهگیری داروها قرار است چگونه انجام شود آیا سامانه تی تک در این باره پاسخگو خواهد بود. سامانه‌هایی مانند TTAC در کشورهای موفق مانند سوئد یا «امن‌ساز» اتحادیه اروپا، امکان ردیابی هر شماره سریال را تا لحظه تحویل مهیا می‌کند.
ضمن آنکه شفافیت مسئولیت حقوقی در این باره کاملا صریح تدوین شده است به طوریکه در آلمان، هر بسته دارو تا زمان امضای دیجیتال تحویل، تحت بیمه الزامی حمل دارو است؛ در پرونده نقص، شرکت توزیع متحمل جریمه می‌شود.
اینکه قرار است در ابتدای راه چه داروهایی مجوز فروش آنلاین اخذ کنند اما گام‌بندی عرضه از نکات مهمی است که کشورهای پرسابقه در این راه به اجرا گذاشتند چنانچه حتی در بازار ۵۰۰ میلیارد دلاری آمریکا، ورود آمازون ابتدا با ژنریک‌های ارزان (RxPass) آغاز شد و هنوز سهم نسخه‌های تخصصی را نگرفته است.
