راهکارهای عجیب برخی برای بحران دارو؛ حذف داروهای حیاتی مردم با برچسب لوکس

سالم‌خبر: در میانه‌ی بحران‌های اقتصادی و وضعیت نامطلوب صنعت داروی کشور که در پی آن دسترسی مردم به دارو و خدمات سلامت کاهش می‌یابد، برخی تئوریسین‌های خاص راهکارهایی مانند حذف بخشی از خدمات سلامت و ممنوعیت واردات دارو صادر می‌کنند که در هیچ نقطه از جهان امتحان هم نشده است.

به گزارش سالم‌خبر؛ رسول دیناروند، رئیس اسبق سازمان غذا و دارو در پنل "راههای برون رفت از بحران و استفاده از ظرفیت های جدید" در کنفرانس پایان سال دارو با طرح این مساله، گفت: باتوجه به تجربیات اخیر در کشور با وضعیت فاجعه‌آمیزی که متأسفانه شرایط اقتصادی آن در حال افول است، سرانه تولید ناخالص داخلی متاثر از تحریم های و دلایل دیگر کاهش داشته و هم‌چنین جمعیت زیادی از مردم زیر خط فقر زندگی می‌کنند، صحبت از ایده‌آل‌ها به‌راحتی امکان‌پذیر نیست.

وی با اشاره به راههای برون رفت از بحران سلامت و دارویی بیماران، افزود: ما باید از کشورهای مشابه خود درس بگیریم. به عنوان مثال برخی افراد ذی‌نفوذ در شرایط اقتصادی دشوار پیشنهاد می‌دهند هزینه‌های سلامت باید کاهش یابد در حالی که در تمام دنیا این‌طور تصور می‌شود که دولت باید هزینه‌های سلامت را پرداخت کند اما در کشور ما برخی پیشنهاد می‌دهند که باید خدمات سلامت حذف شوند.

دیناروند ادامه داد: تراز تجاری مثبت با توسعه صادرات بیشتر حاصل می‌شود، این مدلی است که همه دنیا دنبال می‌کند. اما مدل پیشنهادی برای ما این است که واردات دارو را ممنوع کنیم؛ به‌طوری‌که برخی فکر می‌کنند این تنها راه‌حل است که هیچ جای دنیا امتحان نکرده و صرفاً کشف ماست.

وی همچنین اظهار داشت: انسولین‌های نسل جدید را به‌عنوان داروهای لوکس اعلام می‌کنند و می‌گویند باید آن‌ها را حذف کرد، چون هزینه دارو برای مردم زیاد است. از دید این افراد، هزینه دارویی در کشور بسیار بالا است و حتی دو هفته پیش، اعلام کردند هزینه دارویی باعث شده که نظام سلامت ما ورشکسته شود و اگر این روند ادامه پیدا کند، به‌زودی کشور ورشکسته خواهد شد، در حالی که می‌دانید هزینه دارویی ایران چقدر است. بازار دارو در ایران با احتساب دلار آزاد ۷۰ هزار تومان زیر ۵ میلیارد دلار است که ۲۰ سال پیش هم همین اندازه بود. بنابراین، شرایط ما واقعاً شرایطی نیست که دوستان چنین نسخه‌هایی برای آن پیچیده‌اند. به طور مثال هند به هیچ‌وجه صنعت دارو را محدود نمی کند به دلیل اینکه ۷۰۰ میلیون نفر جمعیت فقیر دارد. بلکه هند اجازه می‌دهد که صنعت دارو در آن کشور توسعه یابد و هیچ محدودیتی برای توسعه دارو در هند وجود ندارد. جالب اینجاست که سرانه تولید ناخالص داخلی هند هنوز از ما پایین‌تر است، اما در عین حال رشد اقتصادی بالایی را در ده سال اخیر تجربه کرده است. هند هیچ‌گونه محدودیتی برای صنعت دارو قائل نیست و همین امر باعث شد که در سال ۲۰۲۴، هند ۹ میلیارد دلار دارو به آمریکا صادر کند.

دیناروند افزود: پیشنهادم به سیاست‌گذاران کشور این است که دخل و خرج دولت را به‌طور منطقی تنظیم کنند. بیمه‌های ما قادر به پوشش کامل هزینه‌ها نیستند، بنابراین باید با روش‌های هوشمندانه عمل کنیم. باید در جاهایی که اثربخشی بالایی دارند، حمایت واقعی از مردم صورت گیرد تا در صورتی که توان پرداخت دارو را ندارند، دچار مشکلات جبران‌ناپذیر نشوند. ما بارها به بیمه‌ها پیشنهاد داده‌ایم که برخی داروها که ضرورتی برای پوشش بیمه‌ای ندارند، از پوشش بیمه خارج شوند. نباید به این بهانه، صنعت دارو را تعطیل کنیم.

وی با اشاره به ضعف نظارت سازمان غذا و دارو گفت: به نظر می‌رسد که این سازمان بیشتر درگیر تأمین و توزیع دارو شده و نظارت بر کیفیت را در اولویت‌های بعدی گذاشته است. آیا نهادهای نظارتی واقعاً کیفیت داروهای داخلی و وارداتی را به‌طور جدی بررسی می‌کنند؟ این در حالیست که به دلیل نبود شفافیت در استانداردهای دارویی، مردم و حتی پزشکان نمی‌دانند که کیفیت داروهای موجود در بازار چه‌قدر با استانداردهای جهانی تطابق دارد. آزمایش‌های تطابق و اثربخشی داروها چقدر انجام می‌شود؟ نتایج آنها آیا منتشر می‌شود؟

دیناروند همچنین با اشاره به رشد بازار قاچاق و داروهای تقلبی اظهار داشت:  وقتی زنجیره تأمین دارو دچار مشکل می‌شود، مردم به سمت بازار قاچاق می‌روند، درحالی‌که هیچ اطمینانی از کیفیت و سلامت این داروها ندارند. این موضوع می‌تواند به بحرانی جدی‌تر از کمبود دارو تبدیل شود.

وی تاکید کرد: دلیل اینکه ما فکر می‌کنیم سازمان غذا و دارو از وظایف خود خارج شده این است که ما همیشه در شرایط حساس و بحرانی به سر می‌بریم. یعنی در سازمان غذا و دارو کسی سؤال نمی‌کند که چرا کیفیت این داروها پایین است. کسی برایش مهم نیست. دغدغه همه این است که چرا دارو نیست یا کمبود وجود دارد. واقعاً نگرانی از زنجیره تأمین دارو اکنون هم‌تراز نگرانی از کیفیت دارو است. آیا این موضوع برای کسی مهم است که وقتی مردم دارو ندارند، به بازار قاچاق مراجعه می‌کنند؟ درحالی‌که نمی‌دانند این داروها تقلبی هستند یا نه.

دیناروند با بیان اینکه ما اکنون در شرایطی هستیم که تأمین دارو برای ما حیاتی است، اظهار داشت: به همین دلیل، فکر می‌کنیم سازمان غذا و دارو به وظیفه اصلی خود نمی‌پردازد. در شرایط فعلی، حتی FDA هم در قبال کمبود دارو مسئولیت دارد. برخی از مسئولیت‌های سازمان را می‌توان به نهادهای دیگر واگذار کرد تا تداخل منافع و مشکلات ساختاری در این دستگاه تنظیم‌گر (رگولاتوری) کاهش یابد.

وی ادامه داد: به‌عنوان مثال، قیمت‌گذاری قطعاً باید در حوزه دارو باشد، اما معیار اصلی نباید صرفاً هزینه تولید cost plus باشد. این‌که این مسئولیت در کجا قرار بگیرد، می‌تواند خارج از سازمان غذا و دارو باشد. در واقع برخی از وظایف را می‌توان از این سازمان منتقل کرد. در بسیاری از کشورها نیز این رویه وجود دارد؛ در کشورهایی که نظام قیمت‌گذاری وجود دارد، معمولاً نهاد تنظیم‌گر دارو مسئول قیمت‌گذاری نیست.

دیناروند گفت: این مشکلات ساختاری در بسیاری از کشورها مشاهده می‌شود. سازمان استاندارد ما که مصوبه سال ۱۴۰۰ را دارد، یک نهاد متمرکز است که مسئول تعیین استاندارد، ابلاغ استاندارد، نظارت بر آن و برخورد با متخلفان است. درحالی‌که در سایر کشورهای جهان چنین نیست. وظیفه نظارت بر استانداردها بر عهده نهاد تنظیم‌گر دیگری است، نه خود سازمان استاندارد. به‌عنوان نمونه، در حوزه غذا، سازمان استاندارد مسئول تعیین استانداردها است، اما نظارت بر اجرای آن باید بر عهده سازمان غذا و دارو باشد. در حال حاضر، چالش ما اختلاف میان سازمان غذا و دارو و سازمان استاندارد است، زیرا سازمان استاندارد ادعا می‌کند که مسئول استانداردهاست، درحالی‌که مسئولیت نظارت باید بر عهده سازمان غذا و دارو باشد.

وی با بیان اینکه ایرادات ساختاری در شرایط بحرانی فعلی به نظر من بحران اصلی ما نیست. اولویت ما این نیست که صرفاً با خارج کردن قیمت‌گذاری از سازمان، مسئله را حل کنیم. نه، ما باید ابتدا نگاه خود را به مسئله اصلاح کنیم، تاکید کرد: راه‌حل مشکلات حوزه دارو این نیست که وابستگی آن را به دولت بیشتر کنیم، یعنی همه منابع آن را از بودجه‌های دولتی تأمین کنیم، درحالی‌که این روند پایانی ندارد. آیا واقعاً با دو برابر شدن بودجه حوزه سلامت، شرایط بهبود پیدا می‌کند؟ نه، چون مشکل و مسئله دارو چیز دیگری است.