رقابت با داروی تحت لیسانس برای برخی از تولیدکنندگان بومی سخت است

سالم خبر: امروزه تکنولوژی و دانش نقش بسیار مهمی در اقتصاد ایفا می‌کنند. برای دستیابی به تکنولوژی و دانش یا باید آن را تولید کنیم که کار ساده ای نیست و به زمان، هزینه و بستر مناسب برای حمایت شدن نیاز دارد یا اینکه باید شرایط برای ورود آن به کشور مهیا شود. برای این کار هم یا باید صاحبان دانش و سرمایه خارجی را به وارد کردن دارایی خود به کشور ترغیب کنیم یا امتیاز استفاده از آن را بخریم. بنابراین در شرایطی که امکان دستیابی دانش و تکنولوژی نوین یا جذب سرمایه خارجی برای توسعه بخش تولید به سختی مهیا می شود، با صرف هزینه و زمان کمتر می توان اقدام به خرید تکنولوژی کرد.

پرناز بدائی، مسوول فنی تولید شرکت رستا ایمن دارو ( تحت لیسانس آپوتکس در ایران) در این باره به سالم خبر گفت: یکی از بهترین و معمول ترین راه‌‌های خرید تکنولوژی و دانش، انعقاد قرارداد‌‌های تحت لیسانس است. این روش تولید به ویژه در حوزه دارو، نه تنها موجب انتقال دانش فنی تولید دارو به کشور می شود، بلکه با ایجاد امکان تولید داروهای خاص در کشور، ارزبری در حوزه دارو را هم کاهش خواهد داد.

وی افزود: در یک قرارداد تحت لیسانس، مهم کنترل کیفیت و نظارت است. غالبا لیسانس‌دهنده استاندارد‌‌های خاصی برای تولید در نظر دارد که لیسانس‌گیرنده باید آن ها را رعایت کند. چرا که کیفیت کالاها و خدماتی که با استفاده از لیسانس، تولید و به بازار عرضه می‌شوند در شهرت و میزان ارزش آنها مؤثرند؛ به ویژه در مورد علامت‌‌های تجاری که عموم افراد تصور خاصی از کیفیت آن ها دارند.

بدائی توضیح داد: فرمولاسیون، فرایند تولید، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و بسته بندی داروی تولید شده تحت لیسانس، باید کاملا منطبق با محصول اصلی باشد و در این راستا شرکت های مرجع الزاماتی برای تولید یک محصول ایجاد می کنند که گاهی از الزامات سازمان غذ و دارو سخت گیرانه تر است.

وی افزود: در تولید تحت لیسانس، کارخانه و نیروی کار از آن شرکت داخلی و در کشور مقصد تامین و فقط تکنولوژی و دانش فنی وارد می شود. بنابراین حتی در مسیر تولید اگر به ابزار جدیدی نیاز داشته باشیم کمکی از سوی شرکت مرجع دریافت نمی کنیم. با این حال، برخی شرکت‌های چند ملیتی حتی ممکن است این امکان را در اختیار شرکتی که تولید تحت لیسانس می‌کند، قرار دهند که از دانش آنها در حوزه بازاریابی بهره مند شوند، هرچند این امر تاکنون در ایران سابقه نداشته است.

تنها 20 درصد از بازار داخلی سهم تولیدات تحت لیسانس است

بخشی از صنعت تولید دارو که در زمان اوج سودآوری خود، به امید ادامه همان روند، از سرمایه گذاری های توسعه محور و مجهز شدن به دانش بازاریابی جامانده بود و امروز در مقابل چالش های موجود کم توان جلوه می کند، با این روش تولید در ایران مخالف است. آنها این نوع روش تولید در کشور را تولیدنمایی می خوانند و معتقدند در شرایطی که کمر تولیدکننده ایرانی خمیده است و مصرف کننده ایرانی هم به طور سنتی اقبال بهتری به کالای با برند خارجی، به ویژه به دارو نشان می دهد، بالیدن این شرکت ها به معنی واگذار کردن بازار به دست برندهای خارجی و نابودی تولیدکننده ایرانی است.

بدائی، درباره دلایل این واکنش های منفی به تولیدات تحت لیسانس در حوزه دارو گفت: طبق مصوبات سازمان غذا و دارو، تنها بیست درصد از بازار داخلی سهم تولیدات تحت لیسانس است، به علاوه آنکه شرکت هایی که تولید تحت لیسانس می کنند اجازه صادرات به خارج از کشور را ندارند.

وی افزود: اما این نوع نگاه و برخورد منفی برخی تولیدکنندگان، شاید به این دلیل است که هرچند هزینه های تولید محصولات تحت لیسانس و تولید محصولات بومی نزدیک به هم و در برخی موارد به علت استفاده از روند و روش تولید کاراتر، کم تر است، ولی محصولات تحت لیسانس با اقبال بیشتری در بازار مواجه هستند، به این معنی که بازاریابی برای محصولات و برندهای خارجی یا محصولات تحت لیسانس در کشور ما راحت تر و بهتر است. بنابراین رقابت با این محصولات، برای تولیدکنندگان داروی بومی کمی سخت می شود.

بدائی،تاکید کرد: اما باید در نظر داشته باشیم وقتی یک صنعت رشد و توسعه می یابد که در شرایط عادلانه، همه رقیبان بتوانند در آن رقابت کنند. حذف رقیبان برای دفاع از یک محصول تنها به ایجاد انحصار و افت کیفیت محصولات آن صنعت می انجامد.

وی درباره تاثیر شرایط بحرانی پیش روی ایران و وضع تحریم های جدید بر روند تولید در شرکت های تولیدکننده داروی تحت لیسانس گفت: یکی از قیدهای شرکت هایی که تولید تحت لیسانس انجام دهند ممکن است این باشد که، از همان مواد اولیه ای که شرکت اصلی برای تولیدات خود استفاده می کند، بهره ببرند. در چنین حالتی ادامه فعالیت برای این شرکت ها، به علت مشکلاتی که برای نقل و انتقال های بانکی وجود دارد، دشوار خواهد شد.  

این کارشناس دارویی گفت: در چنین شرایطی ممکن است که سازمان غذا و دارو، با استفاده از مواد اولیه داخلی برای تولید موافقت کند که در این صورت این مواد باید به تایید شرکت های مرجع خارجی که در این باره بسیار محتاط و سخت گیر هستند هم برسد، تا بتوان به تولید ادامه داد.

بدائی درباره امکان ورود سرمایه گذاران خارجی به صنعت داروی ایران گفت: هرچند طبق آخرین مصوبه سازمان غذا و دارو در هفتم خرداد ماه سال جاری، قوانین سرمایه گذاری های خارجی در حوزه تولید دارو در کشور، چه به صورت مشارکتی و چه به طور مستقل، تسهیل شده است و حتی اگر این سرمایه گذاری بیش از ده میلیون یورو باشد حمایت ها و مشوق های خوبی را هم دریافت خواهند کرد؛ اما با ابهاماتی که بر فضای اقتصادی کشور سایه انداخته است سرمایه گذاران خارجی علاقه ای برای سرمایه گذاری مستقیم در کشور ما ندارند و به همکاری از طریق شرکت های تحت لیسانس بسنده کرده اند.

وی درباره موانع بوروکراتیک پیش روی شرکت های تولیدکننده تحت لیسانس هم گفت: اگر دارویی که توسط این شرکت ها تولید می‌شود، مشابه داخلی نداشته باشد و واردات آن هم برای دولت گران تمام شود، شرکت ها می‌توانند از حمایت خوبی در این راه بهره‌مند شوند. اما اگر هم نمونه داخلی و هم نمونه وارداتی آن در بازار موجود باشد، آن زمان شرکت مرجع در این مسیر اهمیت زیادی دارد. بدین معنی که شرکت های برند در این راه از حمایت های بهتری برخوردار هستند، اما شرکت های ژنریک ساز باید اولویت بندی شوند و مسیر طولانی تری برای اخذ مجوزهای لازم دریافت کنند.