شیمی‌درمانی استاندارد می شود
تاریخ انتشار :
چهارشنبه ۹ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۱۱:۲۹
کد مطلب : ۳۱۶
دکتر علی مطلق - رییس اداره کنترل و مبارزه با سرطان وزارت بهداشت با اشاره به بحث‌های مطرح شده درباره ممنوعیت ارائه خدمات مربوط به شیمی‌درمانی در مطب‌های خصوصی به ایسنا گفت: در این زمینه بحث ممنوعیت مطرح نیست، بلکه دستورالعملی با عنوان مدیریت خدمات شیمی‌درمانی تدوین و به زودی ابلاغ می‌شود که بر اساس آن قرار است، ارائه خدمات شیمی‌درمانی ساماندهی شوند. به دنبال این دستورالعمل، آیین‌نامه‌ای هم با عنوان ساماندهی تاسیس مراکز سرپایی شیمی‌درمانی ابلاغ خواهد شد.
شیمی‌درمانی استاندارد می‌شود
وی با بیان اینکه این دستورالعمل به منظور استانداردسازی خدمات شیمی‌درمانی در نقاط و مراکزی است که شیمی‌درمانی انجام می‌شود، افزود: بنابراین فرقی نمی‌کند که این مرکز بیمارستان دولتی باشد یا خصوصی. نکته مهم این است که برای ارائه یک خدمت، باید استانداردهای آن را داشته باشیم. بر همین اساس هم استانداردهای لازم برای ارائه خدمات شیمی‌درمانی در قالب دستورالعمل مدیریت خدمات شیمی‌درمانی تدوین شد.
مطلق با بیان اینکه این دستورالعمل شامل سه جزء مربوط به بیماران، داروهای شیمی‌درمانی و نیروی انسانی ارائه دهنده این خدمات است، ادامه داد: مباحث مربوط به بیمار شامل نحوه پذیرش بیمار، چگونگی دریافت اطلاعات بیمار و انجام درست شیمی‌درمانی برای اوست. بر این اساس باید در زمان مشخص و به درستی درمان را به بیماران ارائه داد. مسائل مربوط به دارو نیز شامل چگونگی جابجایی، آماده‌سازی ایمن و جلوگیری از هدررفت و دورریز دارو است. در قسمت سوم هم با بررسی‌های دوره‌ای در راستای کاهش و پیشگیری از بروز آسیب‌های جسمانی پرسنلی که با داروهای شیمی‌درمانی سروکار دارند، اقدام می‌شود. بنابراین استانداردهایی برای محافظت از ایمنی بیمار، پرسنل و آماده‌سازی مناسب داروها تدوین شده است.
داروهایی که می‌توانند آسیب برسانند
رییس اداره مبارزه با سرطان وزارت بهداشت با بیان اینکه اصولا داروهای شیمی‌درمانی داروهایی هستند که به صورت بالقوه، اگر به درستی استفاده نشوند، می‌توانند آسیب‌زا باشند، گفت: بنابراین کسانی که می‌خواهند این داروها را آماده کنند باید شرایطی را رعایت کنند. مثلا در اتاقی این اقدام را انجام دهند که تهویه مناسب داشته و از ماسک، دستکش و لباس مخصوص استفاده کنند؛ به طوریکه اگر برخی از مواد و بخارهای داروی شیمی‌درمانی خارج می‌شود منجر به آسیب‌های تنفسی و غیرتنفسی در این افراد نشود. همچنین تا حد امکان باید به گونه‌ای عمل شود که دارو دور ریخته نشود و از دورریز بی‌مورد دارو جلوگیری شود تا هم آسیب‌های محیطی کاهش یابند و هم از نظر اقتصادی به بیمار و نظام سلامت آسیب نزند.
وی با تاکید بر اینکه دستورالعمل وزارت بهداشت در راستای استانداردسازی خدمات شیمی‌درمانی است و بسیار کمک‌کننده خواهد بود، اظهار کرد: فکر می‌کنیم این موضوع می‌تواند مورد استقابل گروه‌های تخصصی، داروسازان، پرستاران و حتی مردم قرار گیرد تا این خدمات به شکل بهتری در اختیار مردم قرار گیرد. در عین حال آیین‌نامه تاسیس مراکز سرپایی شیمی‌درمانی هم آیین‌نامه‌ای است که مشخص می‌کند که مراکز سرپایی شیمی‌درمانی باید چه استانداردهایی را از نظر فضای فیزیکی داشته باشند و چه اجزا، تجهیزات و پرسنلی باید داخل در این مراکز باشند.
ضرب‌الاجل ۳ ماهه برای مراکز دولتی و خصوصی شیمی‌درمانی
مطلق ادامه داد: همچنین این آیین‌نامه اعلام می‌کند که مجوز این مراکز به چه صورتی اخذ می‌شود، تا چه زمانی اعتبار دارد، مسوول فنی این مراکز چه کسانی هستند و ... مجموعا در این آیین‌نامه و دستورالعمل، سه ماه یعنی تا خرداد ماه به مراکز دولتی و خصوصی ارائه‌دهنده خدمات شیمی‌درمانی فرصت داده شده که استانداردهای مورد نظر وزارت بهداشت را ایجاد، مجوزهای لازم برای ارائه این خدمت را اخذ کنند و به صورت استاندارد خدمات‌شان را در بخش‌های سرپایی و بستری بخش دولتی و خصوصی ارائه دهند. بنابراین بحث مطرح شده به معنای ممنوعیت ارائه خدمات شیمی‌درمانی در مطب‌ها نیست، بلکه استانداردسازی این خدمات در این سه حوزه است.
وی درباره وضعیت استانداردهای مراکز شیمی‌درمانی در کشور نیز گفت: وضعیت رعایت استانداردهای شیمی‌درمانی در مراکز سرپایی و بستری کشور باهم متفاوتند، گفت: عموما در کشور مراکز بستری شیمی‌درمانی از نظر داشتن استانداردها شرایط بهتری دارند. البته در گذشته استانداردهای واضح و مشخصی در این زمینه نداشتیم. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که استانداردها در این حوزه به صورت یکسان رعایت شده باشد و نظارت مداومی هم بر رعایت آنها اعمال شده باشد. بنابراین از هر دو جهت مشکلاتی وجود داشته است. البته به این معنی نیست که اصلا استانداردها در این حوزه رعایت نمی‌شده، اما استانداردهای موجود بر اساس آگاهی‌های گروه‌های تخصصی بوده است و اینطور نبوده که بر مبنای دستورالعملی مدون و یکسان باشد.
مطلق با بیان اینکه وجود این دستورالعمل کمک می‌کند که اولا آگاهی گروه‌های تخصصی و مردم درباره استانداردهای شیمی‌درمانی بالا رود و دفاتر نظارت و اعتباربخشی دانشگاه‌ها و ستاد وزارت بهداشت بر اجرای آنها در مراکز مختلف نظارت کنند، گفت: بر همین مبنا نتیجه این دستورالعمل این است که اولا بیماران دوز درست‌تری از داروها را مصرف می‌کنند و در نتیجه ایمنی داروها و بیمار بیشتر می‌شود و پرسنل نیز در برابر آسیب‌های ناشی از داروهای شیمی‌درمانی ایمن‌تر می‌شوند. از طرفی استانداردهای نظام سلامت کشور بر اساس استانداردهای بین‌المللی ارتقاء می‌یابد، هدررفت دارو نیز کاهش یافته و از آن جلوگیری می‌شود. همچنین این اقدامات به مدیریت منابع در حوزه سلامت و سرطان منجر شده و باعث حفاظت مالی از بیماران و کاهش هدرفت منابع بیمه‌ها و وزارت بهداشت می‌شود.
رییس اداره مبارزه با سرطان وزارت بهداشت همچنین گفت: در حال حاضر بر اساس اصول سطح‌بندی در شهرهای مشخصی درخواست انجام خدمات شیمی‌درمانی مطرح شده است و تاکنون محدودیتی در این زمینه داشتیم. این درخواست‌ها عمدتا از شهرهایی هستند که در گذشته هم این خدمات را ارائه می‌دادند. باید توجه کرد که بر اساس این آیین‌نامه حتی مراکزی که در حال حاضر خدمات شیمی‌درمانی را ارائه می‌دهند، حتما باید مجوزهای لازم را برای ارائه این خدمات دریافت و بر اساس استانداردها، فضای فیزیکی و نیرو انسانی خود را تجهیز و تامین کنند. مجددا تاکید می‌کنم که هدف ما از ابلاغ این آیین‌نامه ایجاد ممنوعیت در ارائه خدمات شیمی‌درمانی نیست، بلکه استاندارد کردن ارائه خدمات مدنظر است و می‌خواهیم استاندارد ارائه این خدمات را افزایش دهیم.
کاهش مصرف داروهای شیمی‌درمانی یا پیگشیری از هدررفت؟
وی در پاسخ به برخی اظهارات مبنی بر اینکه گاهی پیشگیری از هدررفت دارو به معنای کاهش مصرف دارو اطلاق می‌شود، افزود: وقتی درباره مدیریت منایع صحبت می‌کنیم گاهی به اشتباه اینگونه تلقی می‌شود که می‌خواهیم بی‌دلیل جلوی مصرف چیزی را بگیریم. درحالیکه بحث مدیریت خدمات سرطان و شیمی‌درمانی چند بعد شامل مدیریت تجویز، مدیریت آماده‌سازی دارو و مدیریت تزریق است. با آیین‌نامه اخیر مدیریت آماده‌سازی و تزریق دارو را ساماندهی می‌کنیم؛ چراکه باعث می‌شود که دارو با دوز درست‌تری برای بیمار تجویز شود، اما اگر این دوز بالاتر و پایین‌تر از حد مورد نیاز باشد، می‌تواند منجر به عوارض و حتی بستری بیمار شود و یا اثربخشی دارو را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین تلاش می‌کنیم که بیمار بیشترین نفع را برد. مدیریت تزریق هم به این معناست که تزریق دارو بر اساس پروتکل و در زمان مشخص برای بیمار تزریق شود.
تدوین ۱۴ گایدلاین برای مدیریت تجویز شیمی‌درمانی
مطلق ادامه داد: بعد دیگر مدیریت خدمات سرطان، بحث مدیریت تجویز است که مربوط به تدوین گایدلاین‌ها است. بنابراین با تدوین گایدلاین‌ها تجویز دارو ساماندهی می‌شود. در حال حاضر برای ۱۴ داروی پرمصرف شیمی‌درمانی گایدلاین‌ها و استانداردهایی را تدوین کردیم که به زودی ابلاغ می‌شوند و از طریق سامانه الکترونیکی اجرا خواهد شد. این موضوع کمک می‌کند که بیماران از پروتکل‌های استاندارد جهانی بهره‌مند شوند؛ چراکه این استانداردها بیشترین سود را به بیمار می‌رسانند. بنابراین هدف‌مان در حوزه مدیریت تجویز این بوده است که داروها در شرایطی تجویز شوند که بیشتر نفع و کمترین آسیب را به دنبال دارند و در عین حال بیشترین اثربخشی را داشته باشند. بر این اساس گایدلاین‌های مربوط به مدیریت تجویز شیمی‌درمانی تا پایان سال ابلاغ می‌شود.
