علی گورانی، مدیر برنامه بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت و درمان:
هشدار تابش اشعه UV حتی در سایه؛ مردم از عوارض این اشعه آگاه نیستند
تاریخ انتشار :
دوشنبه ۱۶ مرداد ۱۴۰۲ ساعت ۱۸:۰۰
کد مطلب : ۱۵۰۴۰
علی گورانی با اشاره به ریشه‌دار بودن باورهای درمان محور در میان مردم و سهل‌انگاری در اقدامات پیشگیرانه، گفت: این درحالی است که اگر به موضوع پیشگیری اهمیت بیشتری داده شود دیگر لازم نیست تا این حد «درمان» پررنگ شود. علی‌رغم خود مردم، شرایط دیگری هم در شکلگیری نگاه درمان محور موثر بودند چراکه درمان ملموس‌تر و بسیار زود بازده‌تر از پیشگیری است؛ در حالی که بازدهی تغییر سبک زندگی، بلندمدت باشد. ضرورت دارد با آموزش علمی و مستمر نسبت به تغییر این باورها تلاش جدی شود.
«پیشگیری»؛ بزرگراه تامین سلامت
وی افزود: این درحالی است که نگاه دنیا هم به مقوله سلامت تغییر کرده است و بزرگراه مهم تامین سلامت، پیشگیری است تا با سرمایه‌گذاری کمتر بر این بخش، از بروز حجم عظیمی از بیماری‌ها جلوگیری شود. بنابر گزارش سازمان بهداشت جهانی بیش از ۸۰ درصد بیماری‌ها ریشه محیطی دارند و این یعنی اگر سرمایه‌گذاری درستی بر بخش بهداشت صورت گیرد می‌توان تا ۸۰ درصد بیماری‌ها را کاهش داد.
انواع طیف‌های تشعشعات نور خورشید
او با اشاره به اینکه یکی از عوامل محیطی موثر بر سلامت، تشعشعات است، توضیح داد: تشعشعات انواع مختلف یون‌ساز و غیریون‌ساز دارد که اشعه ماوراءبنفش غیریون‌ساز است و در دسته تشعشعات طبیعی قرار می‌گیرد که از نور خورشید می‌آید و خود مشتمل بر سه طیف A، B، C است. طیف C پرخطر است و تقریبا توسط لایه ازن حذف می‌شود، طیف B مقدار بیشتری نسبت به طیف C به زمین می‌رسد و طیف A که کم‌انرژی‌تر است با طول موج بلندتر می‌تواند از لایه ازن عبور کرده و نه تنها به سطح زمین برسد بلکه از پوست موجودات هم عبور کند و در صورت مواجهه زیاد حتی مشکلاتی نظیر سرطان بدخیم پوست ایجاد کند.
سرطان پوست جزو ۵ سرطان اول در کشور
مدیر برنامه بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت با بیان اینکه سرطان پوست جزو ۵ سرطان اول در کشور است، تصریح کرد: بیش از ۸۵ درصد علت بروز سرطان پوست مرتبط با پرتوگیری از نور خورشید است. این موضوع بسیار پر اهمیت است به شکلی که سازمان بهداشت جهانی یکی از اهداف ۱۷ گانه توسعه پایدار خود تا سال ۲۰۳۰ را کنترل خطر تشعشعات و آسیب‌های ناشی از نور خورشید قرار داده است. عمده علت بروز سرطان پوست را نیز به آفتاب‌گیری ناخواسته در زمان کودکی و نوجوانی نسبت می‌دهند.
او به شاخص دیگر سازمان بهداشت جهانی اشاره کرد و گفت: این سازمان اعلام می‌کند که اگر هر نفر در طول زندگی خود ۵ بار سابقه سوختگی پوست به علت نور آفتاب را در ذهن دارد در ریسک بالای ابتلای به سرطان پوست خواهد بود.
آسیب‌های اشعه ماوراءبنفش بر بدن
وی با تاکید بر اینکه اشعه ماوراءبنفش تنها سبب بروز سرطان پوست نمی‌شود و آسیب‌های دیگری هم در پی دارد، ادامه داد: پیرپوستی زودرس نیز عارضه دیگر اشعه ماوراءبنفش است. از سوی دگیر اشعه ماوراءبنفش می‌تواند به شدت به چشم آسیب برساند و سبب بروز آب مروارید و سرطان‌های چشمی شود.
سامانه استاندارد بین‌المللی پرتوهای ماوراءبنفش
وی با بیان اینکه سازمان بهداشت جهانی یک سامانه شاخص پرتوهای ماوراءبنفش (UVI) ایجاد کرده است، اظهار کرد: آزمایشات این سامانه در نیم‌کره شمالی زمین انجام شده است و هم اکنون این سامانه در اختیار همه افراد قرار گرفته است و افراد می‌توانند خود را از این خطر محافظت کنند. شاخص پرتوهای ماوراءبنفش (UVI) یک استاندارد بین‌المللی است که عددی بین یک تا ۱۱ دارد که در هر یک از این سطوح یازده‌گانه مشخص شده است که چقدر انرژی به ما تابیده می‌شود و برای سالم و ایمن ماندن لازم است چه کارهایی انجام دهیم؛ به عنوان مثال اگر شاخص پرتوهای ماوراءبنفش (UVI) عدد ۳ را نشان دهد اقدامات حفاظتی مشخصی دارد که با شاخص ۹ متفاوت است؛ به شکلی که اگر شاخص پرتوهای ماورابنفش (UVI) عدد ۱۱ را نشان دهد دیگر اعلام می‌شود که افراد نباید از خانه خارج شوند.
تا حد امکان ساعات ۱۱ تا ۱۵ در معرض نور خورشید قرار نگیرید
گورانی با بیان اینکه اکنون سازمان هواشناسی اقدام به اعلام شاخص پرتوهای ماورابنفش (UVI) در کشور می‌کند، تصریح کرد: اما متاسفانه به علت آموزش پایین شاید خیلی از مردم از تعریف پرتوهای ماوراءبنفش و عوارض آن آگاه نیستند و این درحالی است که آموزش، بنیان تغییر رفتار است. شاخص پرتوهای ماوراءبنفش (UVI) در هر نقطه از کشور بسته به محل قرارگیری متفاوت است؛ اما می‌توان گفت در کشور ما هم بویژه در فصل تابستان کل اعداد طیف از یک تا ۱۱ این شاخص مشاهده می‌شود به شکلی اعلام می‌شود افراد سعی کنند ساعات بین ۱۱ تا ۱۵ تا حد امکان در معرض نور خورشید قرار نگیرند.
خطر تابش اشعه UV حتی در سایه
وی با اشاره به افزایش سفرها به شمال کشور در فصل تابستان، بیان کرد: زمانی که هوا ابری است افراد تصور می‌کنند در کنار ساحل دیگر اشعه UV به آنها تابیده نمی‌شود؛ درحالی که در شرایط ابری و حتی قرارگیری در سایه بیش از ۵۰ درصدUV به بدن تابیده می‌شود. سطح تابش UV به سطح محیط اطراف هم وابسته است؛ به این منظور که هرچه سطح صیقلی‌تر باشد بازتابش اشعه و میزان پرتوگیری هم افزایش می‌یابد؛ مثلا اگر سطح اطرف سنگ‌ریزه باشد اشعه بیشتری تابیده می‌شود؛ به همین دلیل اعلام می‌شود در روزهای آفتابی کنار سواحل حداقل ۱۴۰ درصد پرتوگیری UV داریم ( ۱۰۰ درصد مستقیم و ۴۰ درصد بازتابش از شن و ماسه‌ها) که به شکل مستقیم و از سطوح است. یا در مثال دیگر کوهنوردانی که در زمستان به کوه می‌روند تا ۱۸۰ درصد پرتوگیری دارند که ۱۰۰ درصد مستقیم و ۸۰ درصد هم غیرمستقیم ناشی از بازگشت اشعه از دانه‌های برف است.
چگونه آسیب‌های ماوراءبنفش را به حداقل برسانیم؟
وی با تاکید بر اینکه پرتوهای ماوراءبنفش یکی از عوامل خطری است که مردم روزانه با آن سر و کار دارند، اظهار کرد: برای به حداقل رساندن این آسیب راهکارهای ساده وجود دارد. در این بین برخی به موضوع دریافت ویتامین D از نور خورشید اشاره می‌کنند که این فرایند در مدت زمان کوتاهی قابل دریافت است، ضمن اینکه ویتامین D عمدتا از مواد غذایی دریافت می‌شود و اینکه برای دریافت این ویتامین مقابل نور خورشید قرار گیریم رفتار پرخطری است.
گورانی ادامه داد: تردد و قرارگیری در سایه، پوشیدن لباس‌های با فاکتور حفاظتی ماورابنفش (UPF) مناسب بویژه برای کسانی که قرار است زمان طولانی خارج از منزل باشند، ضروری است. این فاکتور باید به گونه‌ای باشد که از نفوذ نور خورشید جلوگیری کند. از سوی دیگر برای قسمت‌های بدون پوشش بدن مانند سر، صورت، دست‌ها و... باید از کرم‌های ضدآفتاب استفاده شود اما بازهم بهترین کرم‌های ضدآفتاب بیش از ۸۰ درصد محافظت نمی‌کند و حتی نحوه و اندازه کرم زدن نیز تعیین کننده است تا حفاظ فیزیکی بر پوست ایجاد شود. در صورتی که مقدار کرم یا کیفیت آن مناسب نباشد حفاظت کمتر می‌شود.
وی افزود: استفاده از عینک‌های آفتابی که این توانایی را داشته باشند که از ورود اشعه UV تا طیف ۴۰۰ نانومتر جلوگیری کند مهم است که این هم مشکل بزرگی است چون عامه مردم شناخت خوبی از عینک‌ها ندارند. از طرفی استفاده از کلاه بویژه برای کسانی که در معرض نور خورشید کار می‌کنند مانند کشاورزان و کارگران مزارع، ضروری است. این کلاه باید ۷ سانت لبه داشته باشد و صورت را پوشش دهد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر اشعه UV هستند؟
وی با اشاره به اینکه اشعه UV برای کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، خطرناک‌تر است، تصریح کرد: به عنوان مثال کسانی که عمل پیوند اعضا داشته‌اند در برابر UV آسیب‌پذیرتر هستند. همچنین اشعه UV برای کسانی که به شکل ژنتیکی پوستشان کک و مک دارند و یا پوست روشنی دارند خطرناک‌تر است. به طور کلی در مورد محافظت در برابر اشعه UV آموزش خود مراقبتی بسیار مهم است.
وی افزود: کسانی که بین ۵۰ تا ۱۰۰خال غیرعادی داشته باشند باید سریعا نسبت به سرطان شک کنند و یکی از اصول خود مراقبتی این است که فرد مرتبا پوست خود را کنترل کنند و به محض دیدن هر عارضه غیرعادی به پزشک مراجعه کنند.
او نسبت به استفاده از دستگاه‌های برنزه کننده بدن هشدار داد و تاکید کرد: این دستگاه‌ها به شدت خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی استفاده از این دستگاه‌ها را ممنوع اعلام کرده است؛ زیرا آسیب‌های جدی به بدن وارد می‌کند؛ این درحالی است که آفتاب گرفتن عادی هم می‌تواند همین آسیب‌ها را ایجاد کند بویژه اینکه اگر ساعات ۱۱ تا ۱۵ عصر بتابد.
