۸ میلیون ایرانی دچار اضافه وزن و چاقی هستند

سالم‌خبر: رییس پژوهشکده غدد درون‌ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از ابتلای هشت میلیون ایرانی به اضافه وزن و چاقی خبر داد و نسبت به افزایش این آمار در میان کودکان و نوجوانان هشدار داد.

فریدون عزیزی، رییس هشتمین کنگره پیشگیری و درمان چاقی ایران که ۲۸ تا ۳۰ دی ماه به همت مرکز تحقیقات پیشگیری و درمان چاقی پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم در سالن ابوریحان دانشگاه شهید بهشتی برگزار می‌شود، در خصوص ضرورت برگزاری این کنگره، عنوان کرد: چاقی یکی از بیماری‌های شایع در سراسر دنیا و کشور ما است و اهمیت پیشگیری از این بیماری، عوارضی است که به دنبال آن در سنین مختلف بروز می‌کند.

وی ادامه داد: پیش از قرن بیستم میلادی، چاقی عارضه نادری محسوب می‌شد و فقط تعدادی از ثروتمندان برخی جوامع دچار چاقی و اضافه وزن می‌شدند و پدیده شایع، سوء تغذیه بود. با صنعتی‌تر شدن کشورها، افزایش قدرت خرید و کاهش فعالیت بدن به دنبال تغییر سبک زندگی، وزن انسان‌ها افزایش پیدا کرد و در حال حاضر اکثر جمعیت کشورهای پیشرفته چاق هستند و اضافه وزن دارند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، از ابتلای ۲ میلیارد نفر (۱۸ سال به بالا) از میان هشت میلیارد جمعیت جهان به چاقی و اضافه وزن خبر داد و افزود: بر اساس محاسباتی که روی اضافه وزن و قد افراد صورت می‌گیرد، شاخص توده بدنی (BMI) نتیجه می‌شود. اگر عدد به دست آمده تحت عنوان شاخص توده بدنی بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ باشد، فرد دارای وزن استاندارد است. شاخص توده بدنی بین ۲۴.۹ تا ۳۰ نشانه اضافه وزن و بالاتر از ۳۰، نشانه چاقی خواهد بود.

وی با اشاره به آمار ۲۰ درصدی چاقی و اضافه وزن در کشور در سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰، تصریح کرد: امروزه این آمار در شهرهای بزرگ و روستاهای اطراف به بالای ۷۰ درصد (۴۷ درصد اضافه وزن و ۲۳ درصد چاقی) و در سایر روستاها به ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده است. بر اساس این گزارش در حال حاضر هشت میلیون نفر از جمعیت ایران در همه سنین دچار اضافه وزن و عارضه چاقی هستند. البته این رقم در افراد با سن بیشتر از ۲۰ سال، بالاتر است. همچنین شمار افراد چاق در ایران از سال ۱۳۵۹ تاکنون ۵.۵ برابر و تعداد افراد دارای اضافه وزن ۳.۵ برابر شده است.

عزیزی عوامل ایجاد چاقی را ژنتیکی و اپی ژنتیکی اعلام کرد و گفت: مسائل ژنتیکی همگام با عوامل محیطی از جله تغذیه، سبک زندگی، فعالیت بدنی و استرس تحت عنوان مسائل اپی ژنتیکی می‌تواند عامل بروز چاقی و اضافه وزن باشد.

وی ادامه داد: در حال حاضر چاقی کودکان به دلیل سبک زندگی حاکم در جامعه، کم تحرکی و مصرف حجم بالای مواد غذایی به ویژه غذاهای ناسالم، چالش مهمی است. نکته جالب توجه این است که در اکثر موارد ریشه چاقی در بین کودکان به لقاح و باروری، دوران بارداری و هزار روز اول زندگی بازمی‌گردد. اگر مادران و پدران در این زمینه آموزش نبینند، فرزند متولد شده در هر سنی ممکن است با چاقی یا اضافه وزن و عوارض ناشی از آن، از جمله ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر روبه رو شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این خصوص، ادامه داد: به دلیل رابطه مستقیم سبک زندگی در میان کودکان و نوجوانان با وزن بدن و حفظ سلامت، پیشگیری از بروز چاقی بویژه در دوران کودکی و حتی در زمان بارداری و لقاح با آموزش‌های بهداشتی اهمیت زیادی دارد.

وی اظهار کرد: مطالعات نشان می‌دهد احتمال بروز چاقی و عوارض آن در زمان جوانی، در کودکی که تا حدود هفت سالگی وزن طبیعی داشته باشد، یک پنجم کودکی است که تا این سن وزنی بیشتر از وزن استاندارد دارد.

رییس کنگره پیشگیری و درمان چاقی ایران نقش دولت‌ها را در کنترل اضافه وزن و چاقی مهم دانست و افزود: کشورها می‌توانند با توسعه زیرساخت امکانات نقلیه، تجهیزات ورزشی به ویژه در ادارات و تمهیدات آموزشی و ورزشی برای مادران باردار در این امر تاثیرگذار باشند. علاوه بر این اقدامات، محدود کردن مصرف چربی، غذاهای آماده و تنظیم میزان کالری در رستوران‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است.

او عنوان کرد: میزان مصرف کالری روزانه ایرانی‌ها در دو دهه گذشته از ۲ هزار به 3هزار کالری رسیده و این درحالی است که ۹۰ درصد ایرانیان (هر دو جنس) فعالیت فیزیکی کافی ندارند. سهم زنان در کم تحرکی بیشتر از مردان است. این روند نگران کننده در ایران به گونه‌ای است که کم تحرکی حتی در روستاها نیز به طور چشمگیری افزایش یافته است.

وی ادامه داد: در حال حاضر شاهد افزایش بیش از ۲۰ درصدی شیوع «اضافه وزن» در بین نوجوانان ایرانی نسبت به چهار دهه گذشته هستیم. رتبه اضافه وزن دختران و پسران ۱۹ سال ایرانی با صعود ۲۸ و ۲۴ پله‌ای، از رتبه ۹۶ و ۱۰۵ به رتبه‌های ۶۸ و ۸۱ رسیده است. همچنین شیوع اضافه وزن در دختران از شش درصد به بیش از ۲۶ درصد و در پسران  از سه درصد به ۲۴ درصد رسیده است. در رتبه بندی جهانی چاقی هم، دختران ۱۹ سال ایرانی دارای رتبه  ۵۵ و پسران در رتبه ۷۴ هستند.

عزیزی از تدوین برنامه‌ای ۱۰ ساله در کشور برای کنترل عارضه چاقی و اضافه وزن، به دنبال هشدار سازمان بهداشت جهانی در خصوص افزایش این پدیده در میان کودکان خبر داد و افزود: پاندمی کرونا این وضعیت را حادتر کرد؛ به طوری که در دوران همه‌گیری، کوکان به طور میانگین با ۲ تا چهار کیلوگرم افزایش وزن مواجه شدند. در این زمینه رسانه نقش پررنگی ایفا می‌کند تا با ارایه آموزش‌های مرتبط آگاهی افراد را نسبت به عوارض چاقی و اضافه وزن ارتقا دهد.

وی ادامه داد: البته نقش اصلی در سبک زندگی کودکان بر عهده والدین و نوجوانان در سنین ۱۱ تا ۱۹ ساله بر عهده همسالان آنهاست.

وی همچنین به تاثیر مولفه‌هایی از جمله خواب کافی در پیشگیری از ابتلا به چاقی و اضافه وزن اشاره کرد و افزود: خواب نامنظم به ویژه در نوجوانان زنگ خطر بروز چاقی است.

وی در خصوص عناوینی که در هشتمین کنگره پیشگیری و درمان چاقی ایران به آن پرداخته می‌شود، گفت: موضوعاتی از جمله تشخیص و مراقبت و درمان چاقی، تغذیه، ورزش، رفتارهای اجتماعی، مسائل روانشناختی، استرس‌ها و نحوه تشخیص انواع چاقی‌ها از جمله چاقی های شکمی و چاقی های متابولیک در این کنگره مورد بحث قرار خواهد گرفت.

در ادامه این نشست دکتر مجید ولی‌زاده _ دبیر علمی هشتمین کنگره پیشگیری و درمان چاقی ایران و رییس مرکز تحقیقات پیشگیری و درمان چاقی پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم با اشاره به برگزاری این کنگره هر ۲ سال یک بار، از حضور سخنرانان برجسته از دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور در این کنگره سه روزه خبر داد و گفت: در این رویداد هفت سخنران خارجی نیز حضور خواهند داشت.

وی با بیان اهمیت توجه به موضوع پیشگیری از چاقی و اضافه وزن، تصریح کرد: دو سوم جمعیت بالغ در کشور مبتلا به چاقی یا اضافه وزن هستند که یک سوم این تعداد با عارضه چاقی دست و پنجه نرم می‌کنند.

دبیر علمی کنگره بیان کرد: چاقی عوارض بسیاری با خود به همراه دارد، از همین رو گروه‌های مختلف پزشکی در این کنگره حضور فعال دارند و سعی بر این است از تصمیم‌سازان و کنشگران نهادهای مختلف از جمله آموزش و پرورش، تربیت بدنی، شهرداری، اقتصاد و دارایی و جهاد کشاورزی نیز به این کنگره دعوت شود.

ولی‌زاده از ارسال ۳۰۰ مقاله به کنگره خبر داد و گفت: از این تعداد ۱۴ مقاله به صورت شفاهی ارایه می‌شود و باقی در قالب پوستر در معرض دید حاضران قرار می‌گیرد. همچنین هشت سخنرانی جامع و ۱۱ سمپوزیوم از گروه‌های مختلف بالینی و پایه برگزار خواهد شد.

این فوق تخصص غدد و متابولیسم از پرداختن به موضوع روش‌های درمانی رایج در کشور در این کنگره نیز خبر داد و افزود: چاقی در سه سطح خفیف، متوسط و شدید تعریف می‌شود که در سطح شدید فرد کاندید جراحی دستگاه گوارش خواهد بود و اگر فردی با سطح متوسط چاقی روبه رو باشد، در صورت ابتلا به بیماری‌ها غیرواگیر نظیر بیماری‌های قلبی عروقی، فشارخون بالا و دیابت تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد.

وی تصریح کرد: به دلیل اقبال زیاد افراد از روش‌های درمانی جراحی، تیم‌های غیرتخصصی بسیاری نیز شروع به فعالیت در این زمینه کرده‌اند، در این کنگره برای ارتقای دانش متخصصان و تیم آنها نیز تلاش و روش‌های نوین جراحی معرفی‌ می‌شود.

در بخش دیگری از این نشست خبری نیز دکتر محمد هاشمی _ دبیر اجرایی هشتمین کنگره پیشگیری و درمان چاقی ایران با اشاره به اینکه شیوع عارضه چاقی و اضافه وزن در کشور منجر به ایجاد بازاری برای متخصصان و غیرمتخصصان شده و از همین رو لازم است تمام گروه‌های پزشکی مرتبط دانش خود را در این زمینه افزایش دهند، گفت: چاقی عامل بروز بیماری‌های غیرواگیر است و یکی از مهمترین اهداف کنگره آگاهی‌رسانی در خصوص این عارضه است.

به گفته وی، تمام گروه‌های پزشکی از جمله علوم رفتاری، ارتوپدی، جراحی، غدد و حتی سرطان‌ها می‌توانند جامعه هدف این کنگره باشند.

بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ، دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی ایران ضمن تاکید بر نقش رسانه در افزایش سطح سواد مردم در این زمینه عنوان کرد: علی رغم تمام آموزش‌ها و فرهنگسازی‌ها بسیاری از افراد چاق یا دچار اضافه وزن به منظور زیبایی برای دریافت روش‌های درمانی مراجعه می‌کنند و حتی روش‌های جراحی پرخطر را انتخاب می‌کنند. حتی برخی مادران از چاق نبودن فرزندان خردسال خود گله‌مندند. در همین راستا رسانه نقش پررنگی را در تغییر باور مردم می‌تواند ایفا کند.