سالم‌خبر: رئیس کمیته مطالعات جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: یک زن از سن 15 تا 49 سالگی می‌تواند 15 بچه به دنیا بیاورد ضمن آنکه نرخ باروری به طور متوسط 5 تا 6 فرزند است، اما چه اتفاقی می افتد که نرخ باروری در سال 98 به 1.7 فرزند به ازای هر زن رسیده و سال بعد هم این میزان کاهش یافته است.

سالم‌خبر: رئیس کمیته مطالعات جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی، گفت: یک زن از سن 15 تا 49 سالگی می‌تواند 15 بچه به دنیا بیاورد ضمن آنکه نرخ باروری به طور متوسط 5 تا 6 فرزند است، اما چه اتفاقی می افتد که نرخ باروری در سال 98 به 1.7 فرزند به ازای هر زن رسیده و سال بعد هم این میزان کاهش یافته است.

محمد جواد محمودی با بیان اینکه قابلیت زیستی بچه زایی در جهان 15 فرزند به ازای هر زن است، اظهار داشت:  از مهمترین عوامل مستقیم موثر بر کاهش باروری  می توان به سقط عمدی، کاهش ازدواج، بالا بودن سن ازدواج، استفاده از وسایل تنظیم خانواده و عامل چهارم هم نازایی بعد از زایمان است.  بر اساس مطالعات دو دهه اخیر 68 درصد زنان سقط را حرام می دانند و انجام آن را گناه می دانسته اند.  آمار زیادی از سقط عمدی در بین باسوادان، مناطق شهری و سطح بالاتر از توسعه  اقتصادی و اجتماعی وجود دارد و مطالعات حاکی از تمایل بیشتر خانواده‌های مرفه برای سقط است.

وی همچنین گفت: طرح «جوانی جمعیت» که به تازگی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده، دارای ۷۴ ماده بوده و دارای موادی  است که امیدواریم منجر به افزایش کمی و کیفی جمعیت کشور شود.

محمودی ادامه داد: بر اساس مطالعات، نقش سقط جنین عمدی در تحرکات جمعیتی بسیار موثر بوده و برآوردها نشان داده هر زن ایرانی در طول دوران باروری خود به طور متوسط 1 سقط را تجربه می کند که این میزان در مناطق شهری و با سطح بالاتر بیشتر است. استفاده از وسایل تنظیم خانواده با ۵۹ درصد بیشترین تأثیر بازدارنده در کاهش باروری داشته است. علاوه بر این، ۲۱ درصد از عوامل کاهش باروری نیز دیرکرد در ازدواج یا عدم ازدواج است. رتبه بعدی سقط عمدی نیز با ۱۶ درصد در کاهش ناباروری تأثیر داشته و حدود 4 درصد نیز نازایی موقت در این زمینه مؤثر است. بر اساس مطالعات، هیچ کشوری نمی‌تواند نرخ رشد جمعیت خود را به کمتر از یک درصد و نرخ باروری خود را به کمتر از حد جایگزینی برساند؛ مگر از دو مؤلفه سقط عمدی و استفاده از وسایل تنظیم خانواده بهره ببرد.

رئیس کمیته جمعیت شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: این در حالی است که نرخ باروری ما از سال ۷۹ به بعد به زیر حد جایگزینی رسیده و همچنان استفاده رایگان و گسترده از وسایل تنظیم خانواده رایج است. متأسفانه باسالخورده شدن جمعیت، تعداد و ساختار درونی نیروی کار کشور نیز رو به کاهش و سالمندی است.  جمعیت گروه سنی 14-0 ساله از 45.5 درصد در سال 1365 به 24.0 درصد در سال 1395 کاهش یافته است. در مقابل، جمعیت گروه سنی 64-30 نیز از 25.1 درصد طی چهار دهه به 44.8 درصد افزایش یافته است. این جابجایی به معنی حرکت ساختار سنی کشور بسوی سالمندی است.

وی افزود: اين تغييرات در شاخص‌های جمعیتی داراي ملاحظات اقتصادي، اجتماعي مهمي از نظر سياستگذاري اقتصادي و اجتماعي است. بر اساس آمارها، نرخ رشد سالمندان حدوداً پنج برابر نرخ رشد جمعیت کشور است. یکی از عوارض سالخوردگی جمعیت وابستگی اقتصادی است. وی با توجه به گزارش وال استریت ژورنال ادامه داد : کاهش رشد جمعیت که موجب کاهش افراد در سن کار می شود؛ سبب کاهش 40 درصدی رشد اقتصادی در 50 سال آینده در مقایسه با50 سال گذشته می شود. برای جبران کاهش رشد افراد در سن کار، بهره وری نیروی کار باید به نسبت روند تاریخی خود 80 درصد افزایش پیدا کند تا از کاهش نرخ رشد اقتصادی جهان جلوگیری شود.  نرخ رشد اشتغال از سال 1964 بطور متوسط 1.7 درصد بوده و پیش بینی می شود در دهه های آینده به 0.3 درصد کاهش یابد.

محمودی تصریح کرد: در جهانی که دیگر نمی توانیم برای افزایش رشد اقتصادی به افزایش عرضه نیروی کار متکی باشیم، افزایش بهره وری تنها چاره کار خواهد بود. حال سئوال این است آیا بهره وری می تواند کاهش رشد اشتغال را جبران کند؟ محققان می‌گویند که به عنوان یک کل؛ سه چهارم ابزاری که برای افزایش بهره وری می تواند مورد استفاده قرار گیرد موجود است. برای کشورهای توسعه یافته بهترین عملکرد آنها فقط می‌تواند 55 درصد افزایش بهره وری را برای جبران کاهش رشد اقتصادی را رقم بزند. باقی ابزاری که برای افزایش بهره وری نیاز داریم از طریق راه و روش‌های نوینی بدست خواهد آمد که فعلا در دسترس نیست.

وی ادامه داد:  نرخ رشد سالمندان ما 5 برابر بیشتر از نرخ رشد جمعیت است و اگر به نرخ رشد صفر برسیم که در افق 15 سال آینده متصور است، نرخ رشد سالمندان بیش از 15 تا 16 برابر نرخ رشد جمعیت می‌شود. در حال حاضر در دنیا از هر 100 نفری که کار مولد می‌کنند 20 نفر مصرف کننده سالمند هستند که در سال 2050 این عدد به 33 می‌رسد. هم اکنون در ژاپن و ایتالیا از هر 100 نفری که کار مولد می‌کنند، 78 و 50 نفر مصرف کننده سالمند هستند، که در سال 2050 این عدد برای زاپن به  127و برای کشور ایتالیا به 97  می‌رسد.

 محمودی افزود: در ایران 10 درصد از جمعیت بالای 60 سال هستند و مصرف کننده هستند و درآمد افراد بازنشسته نسبت به مصرفشان کمتر است و فشار بیش از حدی روی نظامات تامین اجتماعی وارد می‌کنند. در ایران در حال حاضر از هر 100 نفری که کار مولد می‌کنند 16 نفر مصرف کننده سالمند هستند که در سال 2050 این عدد به 66 نفر می‌رسد.