سالم خبر: حاکمیت در مساله کرونا عملکرد خوبی داشت و برای اعمال سیاست‌ها گوش به فرمان تولیت یعنی وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا بود ولی متاسفانه تولیت وظیفه‌اش را به خوبی انجام نداد؛ چراکه اپیدمی را به خوبی نشناخت، موارد ابتلا را به درستی و در سطح مورد انتظار شناسایی نکرد و بستر لازم برای پاسخ سریع یعنی قرنطینه مبتلایان و ردیابی تماس‌های نزدیک آنان را به درستی و در زمان مناسب فراهم نکرد.

 

به گزارش سالم خبر، محمد اسماعیل اکبری رییس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به بهانه هفته پژوهش ، با اشاره به حدیثی از حضرت علی (ع) که می‌فرمایند "تعداد زیادی به دنبال علم هستند اما تعداد کمی در آن مداقه می‌کنند"، اظهار کرد: برهمین اساس  تعداد افرادی که تحقیق را مبنای رشد علمی قرار می‌دهند اندک است؛ مسئله‌ای که تنها مختص ایران نبوده و در سراسر دنیا فراگیر است.

 

 محمد اسماعیل اکبری با اشاره به کتاب "نود-ده" که توسط سازمان‌ ملل متحد منتشر شده، ادامه داد: مفهوم اصطلاح "نود- ده" این است که ۹۰ درصد تحقیقات تاثیری در زندگی مردم نداشته و تنها ۱۰ درصد آن بر ابعاد مختلف زندگی از جمله سلامت مردم تأثیرگذار است. بنابراین گاهی پژوهش با هدف تولید علم و ارتقای علمی پژوهش انجام شده و ممکن است در همان لحظه بازتابی برای ارتقای کیفیت زندگی و سلامت مردم نداشته باشد که البته اگر در یک پازل استاندارد طراحی شده و هدف از اجری آن مشخص باشد، نقطه ضعف نیست.

 

 

این استاد پیشکسوت دانشگاه با بیان اینکه سلامت پیچیده‌ترین ساختاری است که پژوهش باید به سوالات و ابهامات آن پاسخ دهد، عنوان کرد: عوامل مختلفی مانند مسائل اجتماعی، روانی، اقتصادی، فرهنگی و عوامل بیماری‌زا در حوزه سلامت دخالت دارند که تغییر در وضعیت هرکدام می‌تواند سبب بروز معضلی در حوزه سلامت شود که در این میان وظیفه پژوهش و پژوهشگر پاسخ به این سوالات و ابهامات است.

 

این پزشک متخصص با تاکید بر اینکه پژوهش در کشورهای موفق و توسعه یافته به سمت مساله محوری و حل معضلات جامعه حرکت می‌کند، اظهار کرد: مسئله محوری شاخص ارزیابی قدرتمندی برای اثربخشی پژوهش‌ها در جهان است و هر کشوری که بتواند در این راستا سؤال‌های مشخص تعریف کرده و پاسخ آن‌ها را آسان‌تر تبیین کند، پژوهش‌های مؤثرتری خواهد داشت.

 

 

مشاور عالی وزیر بهداشت با بیان اینکه مدیریت پژوهش‌ در کشور ضعیف است، عنوان کرد: اگرچه پژوهشگر کم نداریم ولی مدیریت درستی بر فضای پژوهشی کشور حاکم نیست؛ از طرف دیگر متاسفانه در ساختارهای مدیریت پژوهش، دستورالعمل‌های پژوهشی بیشتر برای کنترل پژوهشگر صادر می‌شود نه پژوهش که این یک مشکل بزرگ است؛ درصورتی که دستورالعمل‌های مدیریتی باید نیاز کشور را بفهمد، بزرگ فکر کند، پازل طراحی کند، پژوهش را به درستی تقسیم کند، بر روی عملیات اجرایی پژوهش تمرکز کرده و قدرت جمع آوری پژوهش‌ها برای پاسخگویی به نیاز و معضلات جامعه را داشته باشد.

 

رئیس انجمن آموزش پزشکی با تاکید بر اینکه نیاز جامعه یک خط نیست بلکه مجموعه بسیار پیچیده‌ای است که نمی‌توان برای آن یک اولویت تعیین کرد، ادامه داد: برای پاسخ به نیاز جامعه بخصوص در حوزه سلامت باید پازل طراحی شود؛ به عنوان نمونه در همین بحران فعلی یعنی کنترل کرونا اگر مساله سواد، شغل مردم، میزان درآمد ناخالص سرانه، دعوای چپ و راست سیاسی، مسائل اجتماعی، آب و هوایی و صدها متغییر دیگر را از قلم بیاندازیم، امکان ندارد بتوانیم اپیدمی کرونا را مدیریت و کنترل کنیم.

 

وی با بیان اینکه در زمان بحران نمی‌توان اولویت پژوهش را تنها بر روی همان موضوع متمرکز کرد، گفت: این نقص بر مدیریت پژوهش وارد است، چراکه ساختار پژوهش باید قدرت هدف گذاری و هدفمند کردن پژوهش را داشته باشد.

 

رییس مرکز تحقیقات سرطان با تاکید بر اینکه مدیریت پژوهش یک فرد و یک ساختار نیست بلکه مانند نظام آبشاری دارای یک هسته مرکزی در وزارت بهداشت و تقسیم‌بندی آن در دانشگاه‌های علوم پزشکی است، عنوان کرد: با توجه به شعار بزرگ فکر کنید، کوچک عمل کنید و حالا شروع کنید، مدیریت پژوهش نیز باید بزرگ فکر کرده و یک چارچوب  بزرگ ادراکی داشته باشد؛ در این صورت و با در نظر گرفتن مبانی و استاندارد مشخص می‌تواند معجزه‌های بزرگی را رقم بزند.

 

 

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه کمبود بودجه مانع تحقیق نبوده و گاها به دلیل نبود برنامه‌ریزی صحیح در پژوهش پول‌ها حرام می‌شود، گفت: حتی می‌توان در قالب کمک‌های مردمی، خیریه‌ها و یا سایر روش‌ها، هزینه پژوهش را تامین کرد، بنابراین نبود بودجه بهانه درستی برای نقص در پژوهش نیست.

 

وی با بیان اینکه  در این میان جامع نگری در طرح‌های تحقیقاتی برای پاسخگویی به نیاز مردم بسیار ضروری است، اظهار کرد: به عنوان نمونه برای بررسی یک بیماری همچون  فشارخون باید تحقیقات مختلف و گسترده‌ای در قالب شبکه‌های تحقیقاتی طراحی شود تا بتوان پاسخ سوالات و نقشه راه مشخصی را دنبال کرد؛ در نهایت مدیریت پژوهشی باید با یک دید جامعه نگر پاسخ‌ها را تجمیع کرده و برای حل مشکل برنامه‌ریزی کند.

 

این استاد پیشکسوت دانشگاه با بیان اینکه مدیریت‌ها به دلیل نگرش‌های متفاوت در تحقیقات، نقطه نظرات مختلفی اعمال کرده‌اند، گفت: اگر خواهان تصمیم گیری بر مبنای نیاز واقعی مردم هستیم باید تحقیقات را از پایه طراحی کرده و پژوهش‌های بیولوژی و سلول و مولکول و اتم را به شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی جامعه متصل کنیم که تحقق این مهم نیازمند یک تیم بزرگ و ورزیده است.

 

 

استاد تمام گروه جراحی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با انتقاد از شاخص‌های ارزیابی پژوهش در کشور، گفت: متاسفانه با شاخص‌ها و نحوه ارزشیابی فعلی، هدف افراد به تولید مستمر مقاله، بدون توجه به کیفیت آن محدود شده است.

 

وی با اشاره به H-Index به عنوان یکی از شاخص‌های ارزیابی پژوهش در کشور، عنوان کرد: یکی از خاصیت‌های اچ ایندکس، کسب امتیاز به دنبال تولید مستمر مقاله حتی مقالات فاقد اثربخشی و کیفیت لازم است؛ درحالیکه اگر پژوهشگری تعداد مقالات اندک اما با نتایج مفید و موثر جهت حل یک معضل تولید کند، امتیاز بالایی کسب نمی‌کند؛ متاسفانه اینگونه شاخص‌ها منجر به تولید انبوه مقالات بدون کیفیت و عدم توجه به مسایل جامعه یا همان مساله محوری و جامعه نگری در تولیدات پژوهشی کشور شده، بنابراین نمی‌توان همه شاخص‌های علم را در H index خلاصه کرده و آن را به تنها شاخص ارزیابی پژوهش تبدیل کنیم.

 

این پژوهشگر با بیان اینکه تمرکز بیش از حد به شاخص اچ ایندکس به ایجاد معضل H toxicity یا مسمومیت با H در دانشگاه‌ها منجر شده است، گفت: البته شاخص اچ ایندکس یک شیوه ارزیابی کمی است و نباید به صورت کامل حذف شود، اما اگر تمامی ابعاد پژوهش و تولید علم را با شاخص های کمی ارزیابی و بررسی کنیم، مشکلات و معضلات جامعه حل نخواهد شد.

 

 

مشاور عالی وزیر بهداشت با تشریح بعد دیگر این مساله، عنوان کرد: در گذشته شاخص اچ ایندکس تنها در حوزه پژوهشی به عنوان شاخص ارتقا و کسب امتیاز پژوهشی در نظر گرفته می‌شد، ولی متاسفانه امروز این شاخص به حوزه آموزش نیز تسری پیدا کرده و طی آن پژوهشگران دارای H index بالا به عنوان مرجعیت علمی معرفی می‌شوند.

 

دکتر اکبری برنامه‌ریزی و هدف گذاری برای دستیابی به مرجعیت در علوم مختلف را بسیار مطلوب دانست و در عین حال تاکید کرد: برای تحقق این هدف باید شاخص‌های درست و موثری تبیین و تدوین شود، این در حالیست که با شاخص‌های فعلی یک پزشک حاذق و توانمند با مهارت‌های بالینی و درمانی بالا به عنوان مرجع علمی معرفی نمی‌شود ولی فردی که در خانه نشسته و تنها کارش تولید مقاله است به عنوان مرجع علمی معرفی می‌شود.

 

وی با بیان اینکه در هر حوزه اگر سوالات مشخص بوده و نقشه راه نیز به درستی تعریف شود موفق خواهیم بود، اظهار کرد: اگر مسئول سلامت مردم هستیم باید با شناخت کلیه ابعاد مساله، سوال روشن طراحی کرده و برای ارایه پاسخ مشخص به آن تحقیق و پژوهش کنیم.

 

وی شادی و رضایت قلبی یک پژوهشگر را پاسخ به سوالات موجود در حیطه‌های تخصصی خود دانست و گفت: متاسفانه این مساله با شاخص‌های ارزیابی فعلی پژوهش در کشور همخوانی ندارد.

 

 

بنیانگذار تربیت فوق تخصص در جراحی سینه و جراحی سرطان با تاکید بر اینکه اساتید باید علم خود را به دانشجو منتقل کنند، گفت: البته این مساله به معنای انتقال دیدگاه یک نفر نیست، بلکه مجموعه‌ای از نقطه نظرات و نتایج حاصل از تحقیقات و تجربیات است که باید به عنوان علم به سایرین منتقل شده و به تغییر رفتار منجر شود.

 

این استاد پیشکسوت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به موقعیت خوب کشور از نظر تعداد محقق و پژوهشگر و همچنین جوانان علاقمند به این حوزه، تصریح کرد: یکی از معضلات موجود مدیریت ضعیف پژوهش و نقص در تعیین اهداف کلی و اختصاصی برای پاسخگویی به نیاز مردم است، در حالیکه اگر اهداف روشن و سؤالات مشخص بوده و در نهایت پاسخ‌های حاصل از پژوهش به درستی جمع‌بندی و ارزیابی شود؛ نه تنها پژوهش‌ها هدفمند و موثرتر خواهد بود، بلکه مردم نیز پژوهش و پژوهشگر و هدف از انجام آن را بهتر درک می‌کنند.

 

وی با بیان اینکه شاخص "Health System Research" یا شاخص تحقیق سسیستم و ساختار سلامت، شاخص مناسبی برای ارزیابی اثربخشی پژوهش‌های حوزه سلامت در کشور است، در تعریف این مساله عنوان کرد: ساختار سلامت شامل کادر درمان و مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستان‌ها می‌شود؛ در شاخص "تحقیق سیستم سلامت" باید تحقیق و بررسی شود که آیا این ساختارها می‌توانند به اهداف و نیازهای حوزه سلامت در کشور یعنی پیشگیری، کنترل و درمان پاسخ دهند، همچنین می‌توان با توجه به شاخص‌ مرگ و ناتوانی عملکرد این سیستم را ارزیابی کرد؟

 

 

مشاور عالی وزیر بهداشت در بخش دیگر این گفت‌وگو با اشاره به نقش پژوهش در کنترل بحران‌هایی همچون اپیدمی کرونا و وضعیت کشور در این رابطه، با انتقاد از اظهارنظرهای غیرعلمی و غیرمستند در رابطه با موضوعات مختلف مرتبط با کرونا به خصوص دارو و واکسن و انتشار آن در رسانه‌های مختلف و  صدا و سیما، تصریح کرد: اعلام نتایج غیرمستند درباره دارو و یا واکسن کرونا بدون در نظر گرفتن همه جوانب و تحقیقات و پژوهش‌های این حوزه کار صحیحی نبوده و در اصل یک نوع دروغ علمی و بازاریابی است.

 

وی به تجربیات کشورهای موفق در این رابطه اشاره کرد و گفت: کشورهای جنوب شرقی آسیا مانند چین، سنگاپور، تایوان و هنک کنگ از هیچ دارویی جز استامینوفن برای مهار کرونا و درمان بیماران کرونایی استفاده نکردند و با این وجود در مقایسه با سایر کشورها وضعیت به مراتب بهتری دارند؛ چراکه هنوز هیچ دارویی به عنوان داروی موثر، قطعی و اختصاصی درمان بیماری کووید ۱۹ تایید نشده و لذا هر دارویی در این رابطه باید با احتیاط تجویز، تبلیغ و معرفی شود؛ این در حالی است که ما تحقیقات زیادی را در این زمینه بلا استفاده و متمرکز کرده‌ایم.

 

 

وی با انتقاد از محدود و وابسته کردن امر کنترل و مهار بحران کرونا به بیمارستان‌ها، اظهار کرد: از ابتدا بدون تحقیق و برنامه‌ریزی صحیح، تصمیمات نادرستی در این رابطه اتخاذ شد، به عنوان نمونه  افراد برای انجام یک تست ساده کرونا باید به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به عنوان آلوده‌ترین نقاط کشور در  زمان اپیدمی‌ها مراجعه می‌کردند؛ یا اینکه اجازه حضور همراه در کنار بیمار کرونایی بستری در بیمارستان‌ها داده می شد که همین مساله به شیوع بیشتر بیماری در سطح جامعه منجر می‌شد؛ البته خوشبختانه این تصمیم نادرست بعد از ۱۰ ماه لغو شد.

 

این فوق تخصص جراحی غدد و سرطان با اشاره به نقش "تحقیقات سیستم سلامت" در کنترل و مدیریت بحران کرونا، عنوان کرد: در این میان اولین سوالات این است که چه سیستم و ساختاری می‌تواند به نیازها و الزامات مهار کرونا پاسخ دهد؟ با کدام روش می‌توان شیوع بیماری را به بهترین شکل ممکن مدیریت کرد؟ بهترین ساختار برای نظارت بر رعایت اصول بهداشتی و پروتکل‌ها از سوی مردم چیست؟

 

وی ادامه داد: در نهایت باید پاسخ این سوالات روشن با انجام تحقیق و پژوهش داده شده و به عنوان یک سیاست منطقی و حساب شده در مهار و کنترل بیماری پیاده شود.

 

 

دکتر اکبری با اشاره به مقالات منتشر شده و تحقیقات صورت گرفته در حوزه کرونا از سوی محققان و مراکز تحقیقاتی داخل کشور، گفت: متاسفانه بخش اعظم این تحقیقات به درستی نیازسنجی و هدفگذاری نشده و لذا پاسخگوی سؤالات و نیازهای فعلی بحران کرونا نیست، علاوه بر این اغلب این تحقیقات به صورت مستقل و جزیره‌ای و بدون توجه به نیاز اصلی جامعه کار شده و نتایج موثرو کارایی از آن استخراج نشده است.

 

این استاد دانشگاه همچنین با تاکید بر ضرورت بکارگیری نظام دیجیتال در تحقیقات حوزه سلامت، تصریح کرد: به عنوان نمونه کشورهای چین، تایوان، سنگاپور و ویتنام از همان ابتدا و با یک نیازسنجی ساده، با استفاده از نظام دیجیتال نسبت به شناسایی موارد اولیه ابتلا، ردیابی افراد در تماس با مبتلایان و قرنطینه و ایزولاسیون آنان اقدام کردند، راهبرد فکرشده و موثری که به مهار سریع بیماری در این کشورها منجر شد.

 

 

مشاور عالی وزیر بهداشت در ادامه با اشاره به موضوع واکسن کووید و حواشی آن در داخل کشور و همچنین با اشاره به توان علمی بالای محققان داخلی در تولید واکسن، عنوان کرد: پیش از این نیز بسیاری از بیماری‌های همه‌گیر همچون سرخک، سرخجه، دیفتری و غیره با واکسن ایرانی کنترل شدند؛ با این حال اعلام خبر و انتشار اطلاعات و تبلیغات مربوط با واکسن ایرانی کرونا باید با تأمل بیشتر و بعد از طی مراحل مشخص تحقیقاتی ارایه شود؛ درغیر اینصورت می‌تواند به گمراهی و سردرگمی مردم منجر شود.

 

اکبری همچنین با بیان اینکه با توجه به حساسیت موضوع  کشورهای زیادی بر روی تولید واکسن کرونا کار می‌کنند، عنوان کرد: ساختار و استاندارد مشخصی برای مراحل مختلف تولید واکسن در شرایط اورژانسی همچون پاندمی کرونا طراحی شده؛ بر این اساس در مرحله اول سلامت  و ایمن بودن واکسن، در مرحله بعد ایجاد ایمنی و تولید آنتی بادی و در نهایت بعد از گذشت سه ماه سلامت و ایمنی واکسن در بدن داوطلبان بررسی و سنجیده شده و درصورت نبود مشکل، تأیید می‌شود؛ بنابراین هم اکنون در واکسن‌های تایید شده کرونا  این سه مرحله طی شده ولی هنوز ماندگاری و عوارض دیررس آن‌ها بررسی نشده و منوط به گذشت زمان است.

 

 

این استاد پیشکسوت دانشگاه با تاکید بر ضرورت سرمایه‌گذاری بیشتر کشور برای تسهیل و تسریع فرایند ساخت واکسن موثر و کارا، تصریح کرد: واکسن تنها راه نجات‌بخش بشر از بحران کنونی است و با توجه به شرایط و جهش‌های متفاوت ویروس در کشورهای مختلف بهتر آن است که با هدف اثربخشی بیشتر واکسن بومی هر کشوری تولید شود.‌

 

استاد تمام گروه جراحی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه البته این به معنای مخالفت با خرید واکسن های خارجی و توزیع آن در کشور نیست، ادامه داد: به عنوان نمونه تکنولوژی ساخت واکسن در روسیه مشابه تکنولوژی استفاده شده در کشور ماست و می‌توان از این واکسن یا نمونه‌های تایید شده دیگر در صورت تایید نهایی استفاده کرد.

 

 

این پژوهشگر حوزه سلامت، مهار و کنترل کرونا را مستلزم تقویت تحقیق سیستم سلامت و علوم بیولوژی و دیجیتال در کشورها دانست و گفت: متاسفانه کشور ما در این سه حوزه ضعیف عمل کرد؛ در حالیکه کشورهای دارای تجربه موفق در مدیریت و مهار کرونا دو علم بیولوژی و دیجیتال را در سطح عالی داشته و از آن بهره‌مند شدند؛ همان گونه که در کشورهای جنوب شرقی آسیا این دو علم با یکدیگر ادغام و منجر به مهار کرونا شد.

 

وی در این رابطه توضیح داد: علم دیجیتال یعنی توان و قدرت کنترل رفتار بدون آسیب زدن به شخصیت افراد و بهم زدن مسائل فردی و خانوادگی؛ مساله مهمی که در بحران کرونا و با هدف تغییر رفتارهای همگانی بسیار اثرگذار است.

 

وی تابع بودن و پیروی از دستورالعمل‌ها و محدودیت‌های کرونایی را عامل موثر بعدی در کنترل بحران کرونا دانست و گفت: کشورهای جنوب شرقی آسیا به دلیل نوع نژاد زرد و تابع بودن شهروندان توانستند در زمینه کنترل بحران موفق‌تر عمل کنند، از طرفی کشورهایی از جمله سنگاپور، تایوان و هنک کنگ به دلیل برخورداری از علوم بیوتکنولوژی در زمینه ساخت واکسن نیز پیشرفت‌های خوبی داشته اند.

 

 

مشاور عالی وزیر بهداشت در ادامه با بیان اینکه متاسفانه آن‌گونه که باید از نتایج تحقیقات و پژوهش‌های دانشگاهی در سیاستگذاری و تصمیم گیری‌های کلان کشور استفاده نمی‌شود، بیان کرد:  بخش اعظم این ضعف و نقصان به قدرت پژوهش برمی‌گردد نه سیاستگذار؛ در یک ساختار صحیح معضلات اصلی کشور باید در قالب سوالات اولیه توسط سیاستگذار طراحی شده و سپس برای پخته شدن سوال و تبدیل آن به نقشه راه و سوالات متعدد در اختیار بخش پژوهش و پژوهشگر قرار گرفته و در نهایت پاسخ آن به سیاستگذار برگردد.

 

وی ادامه داد: به عنوان نمونه در همین بحران کرونا رئیس جمهور سؤالی را مبنی بر چگونگی ایزولاسیون مبتلایان مطرح می‌کند، پس از آن این سوال باید توسط اپیدمیولوژیست‌ها و سایر متخصصین مربوطه مورد تحلیل و بررسی و تحت پژوهش قرار گرفته و مجددا پاسخ آن برای انتخاب بهترین و موثرترین مداخله در اختیار سیاستگذاران و تصمیم‌گیرندگان قرار بگیرد.

 

این پژوهشگر با بیان اینکه اولین وظیفه حاکمیت در زمان بحران‌های این‌چنینی حمله به عامل اپیدمی است، گفت: قدم اول این است که با بکارگیری ساختارهای شبکه‌ای، عاملین اصلی انتشار و شیوع ویروس یعنی مبتلایان و افراد در تماس نزدیک با آنها شناسایی و ردیابی شوند که استفاده از علم دیجیتال در تحقق این هدف بسیار کمک کننده است. اقدام دوم پاسخ سریع، یعنی ایزوله و قرنطینه کردن مبتلایان در منزل است که متاسفانه کشور ما درهر دو این اقدامات دارای ضعف و نقصان است.

 

 

وی در این رابطه به مطالعه صورت گرفته در تهران اشاره کرد و گفت:‌ نتایج این طرح نشان داد که بیش از ۶۰ درصد تهرانی‌ها منزل مناسب برای ایزولاسیون و قرنطینه خانگی ندارند که برای این افراد باید مانند چین نقاهتگاه و فضای مناسب قرنطینه و ایزولاسیون را فراهم کرد. همچنین برای رعایت حداکثری اصول قرنطینه توسط مبتلایان باید از افراد فاقد بضاعت مالی مناسب، حمایت معیشتی صورت بگیرد.

 

این استاد دانشگاه با انتقاد از نبود چارچوب‌های تعریف شده و روشن برای کنترل اپیدمی در کشور، گفت: به عنوان نمونه کانتکت تریسینگ (ردیابی) یکی از سیاست‌های روشن و ضروری در اپیدمی‌هاست، به گونه‌ای که بعد از شناسایی یک فرد مبتلا باید بررسی شود که او ویروس را از کجا گرفته و به چه کسانی منتقل کرده؛ روشی که برای قرنطینه هوشمند و نظارت بیشتر افراد استفاده می‌شود.

 

 

رییس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در بخش پایانی این گفت‌وگو با ارزیابی عملکرد مسئولین در مدیریت اپیدمی کرونا، عنوان کرد: در هر عملیات اجتماعی چهار گروه شامل حاکمیت، حکومت، تولیت و ملت دخالت دارند، بر این مبنا حاکمیت در مسئله کرونا عملکرد خوبی داشت و برای اعمال سیاست‌ها گوش به فرمان تولیت یعنی وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا بود ولی متاسفانه تولیت وظیفه‌اش را به خوبی انجام نداد؛ چراکه اپیدمی را به خوبی نشناخت، موارد ابتلا را به درستی و در سطح مورد انتظار شناسایی نکرد و بستر لازم برای پاسخ سریع یعنی قرنطینه مبتلایان و ردیابی تماس‌های نزدیک آنان را به درستی و در زمان مناسب انجام نداد.

 

مشاور عالی وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه خط مشی مدیریت پژوهشی حوزه سلامت باید در تولیت یعنی وزارت بهداشت تعیین شود، اظهار کرد: مدیریت پژوهشی در ایران ضعیف است و پژوهشگر به درستی هدایت نمی‌شود، لذا هر فرد و مجموعه‌ای به صورت مستقل و جزیره‌ای عمل می‌کند که همین امر منجر به کاهش اثربخشی و تاثیرگذاری پژوهش می‌شود.

 

دکتر اکبری با تاکید بر اینکه برای تحقق هدف مساله محوری و اثربخشی پژوهش‌های حوزه سلامت باید پاسخگویی به نیاز مردم به شاخص ارزشیابی پژوهش تبدیل شود، خاطرنشان کرد:‌ همچنین باید از  شاخص‌های روتین همچون اچ ایندکس در سطح متناسب آن استفاده شده و در این میان به پژوهش‌هایی بها داده شود که در جهت کاهش درد و رنج مردم، افزایش طول عمر با کیفیت و سلامتی مردم فعالیت می‌کنند.