سالم خبر: دارو و غذا اگرچه به ظاهر مشمول قواعد و بازی‌های سیاسی مانند تحریم نمی شوند اما کشورهایی که طعم دوره تحریم را چشیده اند به خوبی بر این واقعیت واقف اند که به انحای مستقیم و غیرمستقیم دارو و غذا نیز زیر چتر این محرومیت ها قرار می‌گیرند.

به گزارش سالم خبر قفل شدن مسیرهای انتقال پول یکی از مصائبی است که صاحبان صنایع دارویی کشور را نخست برای تهیه و تولید دارو و بیماران و نیازمندان به دارو را در وهله‌ی بعد به زحمت می اندازد.

اینستکس را اگر چه برخی گشایشی برای این مساله می دانند اما آیا اینستکس به راستی در این زمینه راهگشاست؟

مهدی پازوکی کارشناس اقتصادی و عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه در گفت و گو با سالم خبر در پاسخ به این سوال گفت: بزرگ‌ترین مشتری کالاهای صادراتی اروپا، آمریکاست و زمانی که بیشتر شرکت‌های بزرگ اروپایی در خاک آمریکا فعالیت اقتصادی دارند، بعید به نظر می‌رسد شرکت‌های اروپایی بخواهند منافع مالی خود را به خطر بیندازند و وارد کار با اینستکس شوند زیرا هر بانکی که بخواهد وارد عملیات اینستکس شود، به نحوی در بخشی از زنجیره عملیاتی خود با بانک‌های آمریکایی مرتبط می‌شود.

وی با اشاره به اهمیت پیوستن به FATF  در این زمینه اظهار داشت: اگر ایران می‌خواهد با جهان مراوده مالی و تجاری داشته باشد باید سیستم بانکی و مالی اش بتواند با جهان بین الملل ارتباط داشته باشد و برای اینکار چاره‌ای جز پیوستن به FATF ندارد. این مساله ابدا ربطی به تحریم ها ندارد یعنی حتی اگر تحریم ها همین حالا هم برداشته شوند ما همچنان برای ارتباط تجاری با جهان باید قواعد بانکداری و مقررات بین المللی را بپذیریم.

پازوکی ادامه داد: در حال حاضر نام ایران در بین کشور‌های پرخطر برای سرمایه‌گذاری به دلیل عدم پایبندی به ترتیبات FATF محسوب می شود به گونه ای که حتی  باید توجه داشت که این اعلام از سوی بزرگترین شریک تجاری ایران یعنی چین صورت گرفته است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: ما نباید فراموش کنیم که در جهان امروز نمی توان با پول نقد تجارت کرد و فارغ از اينكه اين صادرات و واردات در ازاي چه ارزي صورت گيرد از دوراني كه با چمدان و غیره پول و ارز جابه‌جا مي‌شد سال‌ها گذشته است.  کشورهایی از جمله لبنان، عراق، روسیه، چین و ترکیه که مراودات اقتصادی با ما دارند نیز به FATF پیوسته‌اند و به ما توصیه می کنند که آن را بپذیریم. بنابراین در صورتی که ما نیز این مساله را نپذیریم از ادامه مراوده تجاری با ایران امتناع خواهند کرد.

وی با بیان اینکه البته رانت‌خواران از پیوستن ایران به این نهاد نظارتی هراس دارند افزود: باید بپذیریم پیوستن کشور به FATF هزینه‌ای برای ما ندارد و حتی به نفع اقتصاد و منافع ملی ما نیز است. اگر ایران می‌خواهد با فساد مبارزه کند چاره‌ای جز پیوستن به FATF ندارد. البته کسانی که پول‌های کثیف را وارد اقتصاد می‌کنند از پیوستن ایران به این نهاد نظارتی هراس دارند. اینها کمک به جنبش های آزادی بخش را بهانه قرار می دهند اما باید بدانیم که این مساله هم با FATF منافاتی ندارد؛ زیرا تا جایی که من می دانم  جمهوری اسلامی هیچ گاه کمک هایش به این جنبش ها را از طریق سیستم بانکی انجام نمی داد.

پازوکی یادآور شد: FATF مانند FIFA در فوتبال است و تا زمانی که کشوری قوانین آن را نپذیرد هیچ تیم محلی نیز حاضر به مسابقه نیست، یعنی در صورت عدم پذیرش قوانین این نهاد نظارتی، بانک‌های کوچک نیز حاضر به همکاری با ما نخواهند بود. در واقع اگر می‌خواهیم با سیستم بانکی جهانی کار کنیم باید به FATF بپیوندیم در غیر این صورت باید دور خود سیم‌خاردار بکشیم.

این کارشناس بانکداری با اشاره به مشکل عدم‌شفافیت در اقتصاد ایران گفت: متاسفانه بخشی از موسسات خصوصی در پولشویی دخیل هستند و بنابر اعلام آمار‌های رسمی ما سالانه با 12 میلیارد دلار قاچاق کالا در اقتصاد مواجه هستیم که با احتساب نرخ ۴۲۰۰ تومان برای دلار تقریبا ۵۰ هزار میلیارد تومان درآمد قاچاق از طریق سیستم بانکی تمیز شده و وارد چرخه اقتصادی شده است.

پازوکی با اشاره به موضع مخالفان مدعی شد: مشخص است که افرادی که از طریق رانت و فساد موجود در اقتصاد درآمد کسب می کنند و جزو رانت‌خواران اقتصاد ایران هستند، مخالف FATF باشند و به نام قرار گرفتن اطلاعات محرمانه کشور در اختیار بیگانگان برخی از مسوولان را می ترسانند و اتفاقا همان افرادی هستند که فرزندان شان در بلاد کفر خوشگذرانی می کنند و ویلا‌ها و خانه‌های شان در این کشورها قیمت های نجومی دارد.  
وی افزود: اما اگر نمي‌خواهيم با جهان ارتباط داشته باشيم ضرورتي ندارد اين مقررات بين‌المللي را بپذيريم و اين همان چيزي است كه طيف تندرو در كشور دوست دارند به آن سمت حركت كنيم.
پازوکی با تحلیل وضعیت اقتصادی کشور و اینکه ایران بهشت دلالان و واسطه گران است گفت: تاکنون اگر دست فسادهای بزرگ اقتصادی در ایران شفاف سازی و مشخص شده نتیجه گزارش همین FATF است. ما می توانیم اين مقررات را با حق تحفظ‌هاي مورد نظر خودمان قبول كنيم و اين همان چيزي است كه اكثريت نمايندگان مردم در مجلس بر آن تأكيد داشته‌اند. ما باید بدانیم مشكلات موجود صرفاً در مسائل خارجي نظير تحريم و... ريشه ندارد و نمي‌توان سهم فساد و سوء مديريت را بر مسائل خارجي بار كرد. اما در اينكه قرار گرفتن در ليست سياه گره كوري بر اين مشكلات خواهد افزود نيز شكي نيست.

وی ادامه داد: اگر امریکا از برجام هم خارج نشده بود، باز ما برای همکاری با سیستم بانکی باید قوانین بین المللی را می‌پذیرفتیم. باید توجه کرد که سیستم بانکی ما 40 سال از سیستم جهانی عقب است و به طور قطع برای کشوری که خود قربانی تروریسم  بوده و از عدم شفافیت رنج می‌برد، مفید است.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به بی‌انضباطی پولی گفت: یکی از مشکلات اقتصاد ایران وجود انواع بی‌انضباطی است که عبارتند از؛ بی‌انضباطی پولی در سیستم بانکی، بی انظباطی مالی در بودجه دولت و بی انظباطی اداری در سیستم اداری کشور که موجب حذف افراد متخصص شده که تصویب این قوانین تاثیری بالایی در بر طرف کردن بی‌انظباطی پولی خواهد کرد.

وی در مورد تاثیر تصویب این قوانین در ورود تکنولوژی بر  سیستم بانکی گفت: برای اینکه شفافیت را محور فعالیت‌ها قرار دهیم باید از تکنولوژی اطلاعات و دستاوردهای آن استفاده کنیم تا به نوعی جلوی رانت را نیز بگیریم. ما حتی می‌توانیم از افرادی که از وام‌های سیستم بانکی استفاده می‌کند اطلاع داشته باشیم و نیز  مبدا پول‌های کلانی‌که در حساب‌ها واریز می شود را رصد کنیم. در کشورهای پیشرفته اروپایی مانند آلمان، فرانسه در صورتی که تنها 1 دلار ، منبع آن مشخص نباشد، حساب‌ ر ا بلوکه کرده و از صاحب حساب توضیح خواسته می‌شود.

پازوکی افزود: همچنین کشور ایران دارای بالاترین فرار مالیاتی در دنیا است و طبق اعلام رییس سابق بانک مرکزی تقریبا 15 درصد تولید ناخالص داخلی ( GDP)  فرار مالیاتی است و دلیل آن نیز نبود شفافیت در سیستم اطلاعات کشور است. برای نمونه کالایی که در بندر نتردام بسوی ایران بارگذاری می‌شود تمام اطلاعات مربوط به محتوی آن به  گمرک ایران انتقال داده می‌شود و اگر سیستم مالیاتی به صورت آنلاین به گمرگ متصل باشد می‌توان به راحتی منبع و مسیر پول‌های مربوط به آن را به دست بیاوریم.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: پیوستن به FATF والفجر مقدماتی است که سیستم بانکی ایران با سیستم بانکی جهان کار کند. ارتباطات بانکی ما با دنیا بسیار ضعیف است. اگر اقتصاد ما بسته باشد و شما بهترین اقتصاددانان را به کشور بیاورید هیچ کاری از دستشان برنمی‌آید.

وی درمورد شکل گیری کانال مالی بین ایران و اروپا هم گفت حتی برای اجرایی شدن سازوکار این کانال مالی هم باید قواعد FATF  پذیرفته شود ضمن آنکه تا زمانی که ابعاد عملیاتی‌ این کانال مشخص نشود نمی‌تواند ارزیابی دقیقی از آن داشت.

پازوکی ادامه داد هرچند به نظر می‌رسد اروپا می‌خواهد نشان دهد که در مقابل شخص «ترامپ» ایستاده، اما حتی اگر تحریم ها حذف شوند و مسیرهای انتقال پول باز شوند این بانک های جهان هستند که علاقه به کار با بانک های ایرانی ندارند پس این کانال هم دردی از ما دوا نخواهد کرد.
 
لازم به یادآوری است FATF برای مبارزه با پولشویی در سال 1989 در پاریس بنیان گذاری شد. ۳۵ کشور عضو اصلی آن هستند و ۱۹۴ کشور هم با درجات مختلف به مقررات آن پیوسته اند. این سازمان که سازمانی بین دولی است و برای مبارزه با پولشویی و پول های کثیف با منشا نامعلوم در اقتصاد بوجود آمد، پس از 11واقعه سپتامبر، مبارزه با تامین مالی تروریسم را هم در دستور کار خود قرار داد. این سازمان با 35 عضو اصلی و حدود 180 کشور هم پایبندی به مقررات آن را پذیرفته اند و این بدان معنا نیست که همه این کشورها قرار است اطلاعات محرمانه خود را در اختیار بیگانگان قرار دهند.