سالم خبر : افسردگی یک پریشانی روانی رایج در بین اکثر بیماران مبتلا به سرطان است و دردی است که به دیگر دردهای آنان افزوده می‌شود. اما آیا می‌توان با یادگیری صبر و احساس شفقت نسبت به خود، به جنگ آن رفت!؟ این موضوعی است که مورد بررسی پژوهشگران دانشگاهی قرار گرفته است.
به گزارش سالم خبر از ایسنا، اعمال جراحی و درمان فشرده طولانی‌مدت مثل شیمی‌درمانی و رادیوتراپی و عدم قطعیت در طول پیشرفت بیماری می‌تواند منجر به علائمی مثل اضطراب، ترس و افسردگی شود. شیوع این مشکل در بیماران سرطانی دو تا سه برابر بیشتر از جمعیت عادی گزارش شده است. از مهم‌ترین دلایل ایجاد افسردگی در این بیماران، درد ناشی از متاستاز، کاهش فعالیت‌های اجتماعی و ناتوانی ذکرشده است.
بر اساس نظر متخصصین، زمانی که ابتلای فرد به سرطان تشخیص داده شود، این موضوع می‌تواند بر ابعاد روان‌شناختی، عاطفی و جسمانی بیماران سرطانی و اعضای خانواده آنان تأثیرگذار باشد و بسیاری از ابعاد زندگی ازجمله ابعاد جسمانی، روانی، معنوی و مالی آنان را تغییر دهد و همچنین بر روابط اجتماعی آنان تأثیرگذارد. این بیماری سبب بروز عارضه‌های روانی متعدد می‌شود که تأثیر عمیقی بر سرعت روند پیشرفت سرطان دارند. لذا تقویت قوای ذهنی و روحی شخص بیمار به‌منظور مقابله با این مشکلات، ضرورت فراوانی دارد.
در این رابطه، گروهی از محققان دانشگاهی کشور، پژوهشی انجام داده‌اند که در آن رابطه بین صبر و خود شفقت‌ورزی با افسردگی در زنان مبتلا به سرطان پستان مورد بررسی قرار گرفته است.
در این پژوهش مقطعی، ۳۹۷ نفر از زنان مبتلا به سرطان پستان مراجعه‌کننده به بخش‌های شیمی‌درمانی و آنکولوژی مرکز پزشکی مهدیه، بیمارستان امام خمینی، بیمارستان فیروزگر و بیمارستان پارس تهران توسط محققان فوق که از دانشگاه پیام‌نور تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران بوده‌اند، مورد تحقیق واقع شده‌اند.
شرکت‌کنندگان در پژوهش با استفاده از پرسشنامه‌های علمی افسردگی، شفقت و همچنین صبر به سؤالات محققان پاسخ داده‌اند. این پاسخ‌ها سپس با استفاده از روش‌های آماری و رایانه، تجزیه‌وتحلیل شده‌اند.
یافته‌های این پژوهش نشان داد که بین افسردگی و مؤلفه‌های متعالی شدن، شکیبایی، رضایت و درنگ که همگی به پدیده «صبر» مربوط هستند، رابطه وجود دارد.
طبق این نتایج، افراد مبتلا به سرطان پستان هیجان منفی زیادی مثل غم، ناراحتی، دل‌زدگی و شکست در زندگی‌شان را که ناشی از بیماری ایشان است تجربه می‌کنند که منجر به افزایش میزان افسردگی در ایشان می‌شود. به‌منظور مقابله با چنین هیجان‌های منفی، آن‌ها نیازمند تسکین دادن و رفع کردن و از همه مهم‌تر نیازمند غلبه کردن بر چنین تجارب منفی بدون هرگونه آسیب هستند. این افراد باید شفقت خودشان را در ارتباط با این نوع از هیجان‌های منفی افزایش دهند.
به گفته شیدا شریفی‌ساکی، پژوهشگر گروه روان‌شناسی دانشگاه پیام نور تهران و همکارانش: «شفقت به خود، یک پاسخ ممکن به رنج و شکست شخصی است و می‌تواند به‌طورکلی به‌عنوان یک نوع محافظ باشد و درک نگرش نسبت به خود همراه با پذیرش محدودیت‌ها به‌عنوان یک بخش طبیعی از تجربه انسانی تعریف شود. همچنین صبر و تحمل به‌طور فزاینده‌ای، به‌عنوان یک ساختار مهم در رشد بینشی جدید درباره شروع و ابقای آسیب‌های روانی و همچنین پیشگیری و درمان محسوب می‌شود».
آن‌ها ادامه می‌دهند: «افراد با تحمل و صبر پایین، در یک تلاش غلط برای مقابله با هیجانات منفی خود درگیر بی‌نظمی رفتاری می‌شوند. لیکن در تبیین عدم ارتباط صبر و افسردگی باید بیان نمود افراد مبتلا به سرطان، علائم جسمانی و روانی زیادی را تجربه کرده، خود را در کنترل این علائم ناتوان دیده و ناتوانی خود را به تعبیر اشتباه با صبر یکی می‌دانند. ازاین‌رو به دلیل این‌که نمی‌توانند تغیری در شرایط خود ایجاد کنند دچار درماندگی گشته و افسردگی آن‌ها بالا می‌رود. همچنین علاوه بر آن، شفقت به خود در تعدیل احساسات منفی مؤثر است و می‌تواند با احساس صبر بیشتر نسبت به دیگران و درنتیجه احساس رنجش کمتر نسبت به آن‌ها، تأثیرات مفیدی بر فرد داشته باشد».
به اعتقاد این محققان، هیجانات مثبت، منجر به گسترش توجه و تفکر، کاهش برانگیختگی حاصل از هیجانات منفی و افزایش تحمل و تاب‌آوری می‌شوند. آن‌ها می‌گویند: «شفقت به خود از طریق افزایش هیجانات مثبت، تحمل و صبر را در زنان دارای سرطان پستان افزایش می‌دهد. ازاین‌رو این پدیده، می‌تواند تبیین‌کننده تغییرات افراد در میزان صبر و بردباری افراد تلقی شود. همچنین شفقت به خود از طریق ایجاد مراقبت، توجه جدید به خود و پیشنهاد فرایندهای درونی دلسوزانه به تغییر افراد کمک می‌کند. این تغییرات می‌توانند به‌صورت نوعی از درمان فیزیولوژی- روانی- عصبی تعبیر و تفسیر شده و از این طریق باعث کاهش افسردگی شوند».
این یافته‌ها که بر نقش آموزش فنون شفقت‌ورزی و صبر به بیماران سرطانی به‌منظور افزایش سلامت روان آن‌ها دلالت دارند، در فصل‌نامه بیماری‌های پستان ایران منتشر شده‌اند. فصل‌نامه فوق متعلق به مرکز تحقیقات سرطان پستان پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی است.
بر اساس نظر متخصصین، زمانی که ابتلای فرد به سرطان تشخیص داده شود، این موضوع می‌تواند بر ابعاد روان‌شناختی، عاطفی و جسمانی بیماران سرطانی و اعضای خانواده آنان تأثیرگذار باشد و بسیاری از ابعاد زندگی ازجمله ابعاد جسمانی، روانی، معنوی و مالی آنان را تغییر دهد و همچنین بر روابط اجتماعی آنان تأثیرگذارد. این بیماری سبب بروز عارضه‌های روانی متعدد می‌شود که تأثیر عمیقی بر سرعت روند پیشرفت سرطان دارند. لذا تقویت قوای ذهنی و روحی شخص بیمار به‌منظور مقابله با این مشکلات، ضرورت فراوانی دارد.
در این رابطه، گروهی از محققان دانشگاهی کشور، پژوهشی انجام داده‌اند که در آن رابطه بین صبر و خود شفقت‌ورزی با افسردگی در زنان مبتلا به سرطان پستان مورد بررسی قرار گرفته است.
در این پژوهش مقطعی، ۳۹۷ نفر از زنان مبتلا به سرطان پستان مراجعه‌کننده به بخش‌های شیمی‌درمانی و آنکولوژی مرکز پزشکی مهدیه، بیمارستان امام خمینی، بیمارستان فیروزگر و بیمارستان پارس تهران توسط محققان فوق که از دانشگاه پیام‌نور تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران بوده‌اند، مورد تحقیق واقع شده‌اند.
شرکت‌کنندگان در پژوهش با استفاده از پرسشنامه‌های علمی افسردگی، شفقت و همچنین صبر به سؤالات محققان پاسخ داده‌اند. این پاسخ‌ها سپس با استفاده از روش‌های آماری و رایانه، تجزیه‌وتحلیل شده‌اند.
یافته‌های این پژوهش نشان داد که بین افسردگی و مؤلفه‌های متعالی شدن، شکیبایی، رضایت و درنگ که همگی به پدیده «صبر» مربوط هستند، رابطه وجود دارد.
طبق این نتایج، افراد مبتلا به سرطان پستان هیجان منفی زیادی مثل غم، ناراحتی، دل‌زدگی و شکست در زندگی‌شان را که ناشی از بیماری ایشان است تجربه می‌کنند که منجر به افزایش میزان افسردگی در ایشان می‌شود. به‌منظور مقابله با چنین هیجان‌های منفی، آن‌ها نیازمند تسکین دادن و رفع کردن و از همه مهم‌تر نیازمند غلبه کردن بر چنین تجارب منفی بدون هرگونه آسیب هستند. این افراد باید شفقت خودشان را در ارتباط با این نوع از هیجان‌های منفی افزایش دهند.
به گفته شیدا شریفی‌ساکی، پژوهشگر گروه روان‌شناسی دانشگاه پیام نور تهران و همکارانش: «شفقت به خود، یک پاسخ ممکن به رنج و شکست شخصی است و می‌تواند به‌طورکلی به‌عنوان یک نوع محافظ باشد و درک نگرش نسبت به خود همراه با پذیرش محدودیت‌ها به‌عنوان یک بخش طبیعی از تجربه انسانی تعریف شود. همچنین صبر و تحمل به‌طور فزاینده‌ای، به‌عنوان یک ساختار مهم در رشد بینشی جدید درباره شروع و ابقای آسیب‌های روانی و همچنین پیشگیری و درمان محسوب می‌شود».
آن‌ها ادامه می‌دهند: «افراد با تحمل و صبر پایین، در یک تلاش غلط برای مقابله با هیجانات منفی خود درگیر بی‌نظمی رفتاری می‌شوند. لیکن در تبیین عدم ارتباط صبر و افسردگی باید بیان نمود افراد مبتلا به سرطان، علائم جسمانی و روانی زیادی را تجربه کرده، خود را در کنترل این علائم ناتوان دیده و ناتوانی خود را به تعبیر اشتباه با صبر یکی می‌دانند. ازاین‌رو به دلیل این‌که نمی‌توانند تغیری در شرایط خود ایجاد کنند دچار درماندگی گشته و افسردگی آن‌ها بالا می‌رود. همچنین علاوه بر آن، شفقت به خود در تعدیل احساسات منفی مؤثر است و می‌تواند با احساس صبر بیشتر نسبت به دیگران و درنتیجه احساس رنجش کمتر نسبت به آن‌ها، تأثیرات مفیدی بر فرد داشته باشد».
به اعتقاد این محققان، هیجانات مثبت، منجر به گسترش توجه و تفکر، کاهش برانگیختگی حاصل از هیجانات منفی و افزایش تحمل و تاب‌آوری می‌شوند. آن‌ها می‌گویند: «شفقت به خود از طریق افزایش هیجانات مثبت، تحمل و صبر را در زنان دارای سرطان پستان افزایش می‌دهد. ازاین‌رو این پدیده، می‌تواند تبیین‌کننده تغییرات افراد در میزان صبر و بردباری افراد تلقی شود. همچنین شفقت به خود از طریق ایجاد مراقبت، توجه جدید به خود و پیشنهاد فرایندهای درونی دلسوزانه به تغییر افراد کمک می‌کند. این تغییرات می‌توانند به‌صورت نوعی از درمان فیزیولوژی- روانی- عصبی تعبیر و تفسیر شده و از این طریق باعث کاهش افسردگی شوند».
این یافته‌ها که بر نقش آموزش فنون شفقت‌ورزی و صبر به بیماران سرطانی به‌منظور افزایش سلامت روان آن‌ها دلالت دارند، در فصل‌نامه بیماری‌های پستان ایران منتشر شده‌اند. فصل‌نامه فوق متعلق به مرکز تحقیقات سرطان پستان پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی است.