سالم خبر: زنگ خطر رشد چاقی و دیابت در کشور از سوی مسوولان بهداشت و درمان به صدا در آمده است. اگر چه آنان اظهار نگرانی می کنند که در بسیاری از استان ها روند شیوع چاقی و دیابت چنان سرعت گرفته است که کنترل و توقف آن را برای برنامه ریزی مسوولان و اجرای سیاست های پیشگیرانه کمی سخت کرده است.

شهروندان استان های شمالی و مرکزی نسبت به استان های جنوبی کشور گوی سبقت را در چاقی و متعاقب آن ابتلا به بیماری دیابت ربوده اند چنانچه در استان های مازندران و گیلان دیابت شیوع بیشتری دارد و در استان هایی مانند سیستان و بلوچستان معضلی به نام چاقی وجود ندارد.  

به گزارش سالم خبر، باقر لاریجانی، نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت در نشست خبری خود به مناسبت روز جهانی دیابت در پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به آمار بیماری دیابت در ایران و عوارض ناشی از آن گفت: راه‌های درمانی و داروهای دیابت در کشور به میزان کافی وجود دارد، اما مساله مهم در درمان دیابت، تداوم درمان است.

وی افزود: برای کنترل و درمان بیماری‌های غیرواگیر کار وسیعی را آغاز کردیم. بر همین اساس سند ملی برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر تدوین شده که مورد تایید وزیران مختلف و رئیس‌جمهوری قرار گرفت. همچنین ایران برای طراحی مناسب این سند برای بیماری‌های غیرواگیر جایزه بین‌المللی دریافت کرد.

نایب رییس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت همچنین ادامه داد: بیماری‌های دیابت، قلبی – عروقی، سرطان و تنفسی مزمن از بیماری‌های اصلی غیرواگیر هستند که ۸۰ درصد بیماری‌های غیرواگیر را در برمی‌گیرند. هدف ما در کنترل بیماری‌های غیرواگیر کاهش ۲۵ درصدی مرگ و میر زودرس ناشی از این بیماری‌ها تا سال ۲۰۲۵ است. برای مثال یکی از اهداف ما توقف رشد چاقی و دیابت است.

لاریجانی با بیان اینکه با توجه به اطلاعاتی که در کشور داریم، توقف رشد چاقی و دیابت کار دشواری است، گفت: بسیاری از استان‌ها با روندی که در شیوع چاقی و دیابت دارند نمی‌توانند این کار دشوار را به درستی انجام دهند. برهمین اساس مطالعاتی را در کشور انجام دادیم و به ازای هر استان یک کتابچه از آمار شیوع بیماری‌های غیرواگیر و غیره تهیه کردیم. در این مطالعات حدود ۳۰ هزار نمونه‌گیری انجام دادیم.

وی ادامه داد: براساس همین مطالعات در کشور حدود ۲۳ درصد چاقی داریم که این چاقی در زنان حدود ۳۰ درصد و در مردان حدود ۱۵ درصد است. همچنین میزان شیوع چاقی در استان‌های شمالی و مرکزی بیشتر است. در عین حال در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان مساله چاقی بسیار مهم نیست.

دارو برای درمان کافیست مهم تداوم درمان است

نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر با بیان اینکه میزان تحصیلات یک جامعه می‌تواند در شیوع بیماری‌های غیرواگیر تاثیرگذار باشد، گفت: براساس مطالعات شیوع چاقی در افراد کم سواد بیشتر است. همچنین شیوع دیابت در ایران حدود ۱۱ درصد جمعیت است که در زنان ۱۱.۵ درصد و در مردان ۱۰ درصد شیوع دیابت مشاهده می‌شود. همچنین شیوع دیابت در افراد کم سواد ۱۸ درصد و در افراد تحصیلکرده هفت درصد است. در حال حاضر با توجه به فعالیت رسانه‌ها شیوع دیابت کاهش یافته است؛ چون آگاهی عموم افزایش یافته و توجه آنها برای پیشگیری از این بیماری جلب شده است. برهمین اساس حدود ۶۰ درصد دیابتی‌ها به مراکز درمانی مراجعه کرده و درمان می‌گیرند.

لاریجانی افزود: راه‌های درمانی و داروهای دیابت به میزان کافی در کشور وجود دارد، اما مساله مهم تداوم درمان توسط بیمارها است. در کشور ما تنها ۶۰ درصد از دیابتی‌ها درمان خود را ادامه می‌دهند و حدود ۳۶ درصد از جمعیت دیابتی کنترل خوبی بر بیماری‌شان دارند، اما اگر به همین شیوه پیش رویم، عوارض ناشی از دیابت گریبان گیر جامعه می‌شود.

وی با بیان اینکه یک چهارم جمعیت ایران یعنی ۲۶ درصد فشارخون دارند، ‌ گفت: فشارخون نیز یکی دیگر از بیماری‌هایی است که باید به آن توجه کرد. در ایران حدود ۲۷ درصد از زنان فشارخون دارند. همچنین تحصیلات نیز در اطلاع به این بیماری موثر است. مطالعات نشان می‌دهد افراد تحصیل‌کرده یا فشارخون ندارند یا آن را به طور صحیح کنترل می‌کنند. در عین حال حدود ۶۰ درصد از فشارخونی‌ها از بیماری‌شان مطلع هستند و حدود ۴۰ درصد درمان موثر می‌گیرند.

نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر درباره میزان شیوع چربی خون در کشور، گفت: حدود ۲۲ درصد جمعیت ایران افزایش چربی خون دارند که ۵۰ درصد از این افراد از این موضوع اطلاع دارند و ۳۰ درصد از آنها درمان موثر می‌گیرند.

وی ادامه داد: یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر میزان فعالیت فیزیکی فرد است. براساس مطالعات حدود ۶۰ درصد از جمعیت فعالیت فیزیکی مناسب ندارند. همچنین ۱۴ درصد از جمعیت ایران استعمال سیگار دارند که این موضوع در مردان بیشتر بوده و در زنان حدود دو درصد است.

لاریجانی با بیان اینکه تغذیه مناسب در پیشگیری از ابتلا به دیابت یا دیگر بیماری‌های غیرواگیر تاثیرگذار است، افزود: مصرف میوه‌ها و سبزیجات در طول روز بسیار مهم است، اما تنها ۱۷ درصد جمعیت ایران میوه کافی در روز مصرف می‌کنند و همچنین تنها ۴۲ درصد جمعیت مصرف کافی سبزیجات دارند. به رغم آنکه اینکه سبزی و میوه در کشور کم نیست.

وی ادامه داد: مصرف نمک نیز در ایران زیاد است و فقط ۱۲ درصد از جمعیت ایران میزان کافی نمک مصرف می‌کنند. براساس استاندارد جهانی میزان مصرف نمک باید کمتر از پنج گرم باشد؛ در حالی که ایرانی‌ها بالای ۱۲ گرم روزانه نمک مصرف می‌کنند. حدود ۵۰ درصد از نمک اضافی در ایران از طریق نان مصرف می‌شود.

نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه در شمال و جنوب ایران دریا وجود دارد، گفت: تنها ۱۰ درصد جمعیت کشور ماهی کافی مصرف می‌کنند. در عین حال باید گفت بنا بر مطالعات انجام شده، ایران کمترین میزان مصرف الکل خصوصا در زنان را دارد. تمام اطلاعات داده شده به طور دقیق درباره هر استان موجود است.

دیابت بیشترین علت برای نابینایی و قطع عضو

رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره بیماری دیابت خاطر نشان کرد: بیماری دیابت اگر کنترل نشود عوارض جدی را به همراه خواهد داشت. بیشترین علت نابینایی، ناشی از بیماری دیابت است. براساس مطالعات انجام شده در دنیا در هر شش ثانیه یک نفر در اثر دیابت جان خود را از دست می‌دهد. همچنین چهار میلیون نفر سالانه به دیابت مبتلا می‌شوند. میزان بروز دیابت در کشورها بسیار بالا است که مدیترانه شرقی و آفریقا بالاترین میزان شیوع دیابت را دارند. میزان شیوع دیابت در دنیا حدود ۴۲۵ میلیون نفر است. پیش‌بینی می‌شود این عدد تا دو سه دهه آینده به بالای ۶۰۰ میلیون برسد.

لاریجانی با بیان اینکه ۸۵ درصد دیابتی‌ها را دیابت نوع ۲ تشکیل می‌دهند، گفت: زمانی که دیابت در این افراد تشخیص داده می‌شود، می‌بینیم که ۸۰ تا ۹۰ درصد آنها چاق هستند. توصیه ما برای پیشگیری از ابتلا به دیابت، لاغر شدن، افزایش فعالیت فیزیکی، تغذیه مناسب، عدم مصرف سیگار و الکل است و مهم‌ترین مساله در درمان دیابت تداوم درمان و کنترل بیماری است.

وی ادامه داد: در کشور ایران نیز حدود شش میلیون نفر دیابتی داریم که دو سوم این جمعیت شهرنشین هستند و در سنین بهره‌وری، سن مناسب کار و فعالیت، به دیابت مبتلا می‌شوند. پیش بینی می‌شود شیوع دیابت در ایران تا سال ۲۰۲۵ به حدود ۱۸ درصد برسد که در زنان به ۱۹ درصد و در مردان به ۱۷ درصد افزایش می‌یابد.

لاریجانی درباره عارضه‌های ناشی از بیماری دیابت گفت: زمانی که بیماری دیابت به درستی کنترل نشود، عارضه‌های جدی را به دنبال خواهد داشت. برای مثال در دنیا بر اثر بیماری دیابت در هر ۳۰ ثانیه قطع عضو رخ می‌دهد. همچنین یک سوم مشکلات بینایی مربوط به بیماری دیابت است. در دیابتی‌ها بیماری‌های قلبی – عروقی دو سه برابر بیشتر از افراد معمولی رخ می‌دهد. همچنین هزینه پزشکی برای درمان دیابت دو برابر هزینه درمان دیگر بیماری‌ها در دنیا و بین ۱۰ تا ۱۵ درصد حتی گاهی ۱۷ درصد از هزینه‌های پزشکی یک فرد مربوط به هزینه درمان دیابت است.

دقیق‌ترین اطلاعات میزان و ریسک‌فاکتورهای بیماری در کشور

نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر درباره اقدامات وزارت بهداشت برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر گفت: وزارت بهداشت عزم زیادی برای پیشگیری و کنترل این بیماری‌ها داشته است و متناسب با سند ملی، برنامه‌ای در چارچوب ملی رفتار و کنترل دیابت طراحی کرده است. برهمین اساس ما نظام ثبت برای کنترل بیماران دیابتی را دنبال می‌کنیم. امیدواریم در آینده‌ای نه چندان دور این نظام سامان پیدا کند. همچنین راهنمای بالینی دیابت در برنامه‌های ما تدوین شده است.

وی ادامه داد: ما پروژه‌ای در حال پیگیری داریم که این پروژه در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی اجرا می‌شود. این پروژه به نام ایراپن است که در آن جمعیت جوان را از نظر ریسک‌فاکتورها بررسی می‌کنیم. همچنین کلینیک‌های بیماری غیرواگیر و دیابت را توسعه داده‌ایم که در هفته‌ها و ماه‌های آتی کلینیک‌های جدید بیماری‌های غیرواگیر و دیابت راه‌اندازی خواهند شد. حدود ۱۵۰ کلینیک دیابت اعلام آمادگی کردند که به زودی شروع به فعالیت خواهند کرد و حدود ۵۰ کلینیک بیماری غیرواگیر به زودی افتتاح خواهد شد. در عین حال هدف ما توسعه کلینیک‌های خصوصی نیز است. در پژوهشگاه غدد نیز دو کلینیک جامع دیابت راه‌اندازی شده است.

لاریجانی گفت: برنامه وزارت بهداشت درگیری تمام استان‌ها برای کنترل بیماری‌های غیرواگیر است. در هیچ جای دنیا مانند ایران اطلاعات دقیقی از میزان بروز بیماری و ریسک‌فاکتورها وجود ندارد. ما در هر استان آمار سرطان‌های مختلف را داریم تا با اطلاعات استانی برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تری انجام دهیم که این کار بسیار مهم است و سلامت جامعه را تضمین می‌کند.

نایب رئیس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر با بیان اینکه بیماری غیرواگیر فقط مساله وزارت بهداشت نیست، گفت: برای کنترل بیماری‌های غیرواگیر نهادهای مختلفی را درگیر کرده‌ایم. وزرای مختلف و معاونین رئیس‌جمهوری برای همکاری این سند ملی را امضا کرده‌اند. با وزارتخانه‌هایی مانند وزارت جهاد کشاورزی، وزارت ورزش و وزارت راه تفاهم‌نامه‌هایی امضا شده است. حتی بعضی از این وزارتخانه‌ها برای خود دفاتر سلامت ایجاد کرده‌اند. مبارزه با بیماری غیرواگیر یک سیاست ملی است و فقط سیاست وزارت بهداشت نیست. این کار باید با همکاری همه نهادهای مرتبط و خود بیمار انجام شود؛ چون مساله مهم در پیشگیری و درمان خود بیمار است.