سالم‌خبر: برخی این روزها داروخانه‌های زنجیره‌ای یا پلتفرم‌های فروش دارو را به تابویی تبدیل کرده‌اند که حتی بحث و گفت‌وگو درباره آن‌ها را منع می‌کنند. با این حال، در عمل خودشان در غیاب رقابت مؤثر، زمینه‌ساز شکل‌گیری مدل‌های جدید در عرصه داروخانه‌داری شده‌اند.

سالم‌خبر: برخی این روزها داروخانه‌های زنجیره‌ای یا پلتفرم‌های فروش دارو را به تابویی تبدیل کرده‌اند که حتی بحث و گفت‌وگو درباره آن‌ها را منع می‌کنند. با این حال، در عمل خودشان در غیاب رقابت مؤثر، زمینه‌ساز شکل‌گیری مدل‌های جدید در عرصه داروخانه‌داری شده‌اند.

اکبر عبداللهی‌اصل، مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو طی اظهاراتی با بیان این مطلب افزود: نتیجه چنین وضعیتی آن است که بخشی از بازار در سکوت خبری در حال تغییر شکل است و بسیاری از داروسازان جوان که از این واقعیت بی‌خبرند، تصور می‌کنند ساختار سنتی همچنان سودآور و امن باقی خواهد ماند.

وی افزود: حدود سه دهه پیش، داشتن یک داروخانه کوچک می‌توانست ضامن درآمدی متوسط و قابل اتکا برای یک خانواده باشد. اما حالا، تحولات پرشتاب در مدل‌های کسب‌وکار و ظهور بازیگران سرمایه‌محور و فناورانه، عملاً ادامه فعالیت سنتی بسیاری از واحدهای کوچک را با چالش مواجه کرده است.

عبداللهی‌اصل بر این باور است که تغییرات ساختاری در حوزه داروخانه‌داری اجتناب‌ناپذیر شده و آنها که مقابل این دگرگونی بایستند، به‌تدریج از صحنه رقابت حذف خواهند شد.

وی تأکید می‌کند که اداره‌کل دارو، حداقل در کوتاه‌مدت، برنامه تازه‌ای برای اصلاح یا تغییر وضعیت فعلی داروخانه‌ها در دستور کار ندارد. با این حال، یادآور می‌شود که سیاست سازمان غذا و دارو بر حمایت از حیات اقتصادی داروخانه‌های موجود بنا شده است و در صورت امکان، تلاش خواهد کرد تا حاشیه سود آنها را ارتقا دهد.

او همچنین معتقد است هر اقدامی که به توانمندسازی بخش خصوصی داروسازی در زمینه تولید دارو، تأمین مواد اولیه و عرضه خدمات نوین دارویی بینجامد، قابل استقبال خواهد بود.

از نگاه عبداللهی‌اصل، دلیل اصلی ضرورت تغییر در الگوهای سنتی، ظهور مدل‌های جدید کسب‌وکار در سطح جهانی است؛ شرکت‌های فناورمحور و سرمایه‌گذارانی که با اتکا به زیرساخت‌های دیجیتال و سرمایه کلان، می‌توانند بازارهای خرد را به‌سرعت تصاحب کنند. برای مقابله با این روند، داروخانه‌های کوچک باید به راهکارهای تجمیعی روی بیاورند و ساختارهای بزرگ‌تری ایجاد کنند. به عبارت دیگر، همان‌گونه که خرده‌فروشان سنتی در سایر صنایع با شکل‌گیری فروشگاه‌های زنجیره‌ای ناگزیر شدند مدل فعالیت خود را متحول سازند، در حوزه دارویی نیز چنین مسیری ناگزیر است.

به گفته مدیرکل امور دارویی سازمان غذا و دارو داروخانه‌داری سنتی دیگر قادر به تضمین درآمد همیشگی نیست. امروز، نسخه موفقی که فراروی فعالان این بخش قرار دارد، دایر کردن یک نهاد اقتصادی مدرن با رویکردهای فناورمحور یا پیوستن به مجموعه‌های بزرگ و پایدار به‌عنوان کارشناس و متخصص است. با چنین نگاهی، می‌توان گفت داروخانه‌های کوچک و مستقل که پیش‌تر نقطه اتکای داروسازان جوان به شمار می‌رفتند، در صورت بی‌توجهی به حرکت‌های نوآورانه، دیر یا زود از گردونه بازار حذف خواهند شد.

اما در کنار این واقعیت، یک دوقطبی فکری نیز در بدنه داروسازی شکل گرفته است. گروه نخست، افرادی هستند که روزگاری با اداره داروخانه‌های سنتی به موقعیت اقتصادی باثبات دست یافته‌اند و اکنون با چشم‌پوشی از تحولات جدید، راه گذشته را به جوانان پیشنهاد می‌دهند. این افراد چون تهدید فوری از جانب تغییرات احساس نمی‌کنند، عملاً دغدغه شکست خوردن نسل جدید را ندارند و انکار تغییرات را در پیش گرفته‌اند. در سوی دیگر، گروه دوم که جاه‌طلب‌تر و آینده‌نگرتر به نظر می‌رسند، در سکوت و بدون سروصدا، ساختارهای بزرگ‌تر و «نهادهای تجمیعی» را پایه‌گذاری کرده‌اند.

در این میانه، مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو صراحتاً هشدار می‌دهد که آنها که صورت‌مسئله را پاک می‌کنند یا تحول را امری غیرضروری می‌پندارند، در نهایت با تنگ‌تر شدن فضا مواجه خواهند شد. وی تأکید دارد سیاست‌گذاران، به‌ویژه در حوزه دارویی، بیشتر به نقش دولت در حفظ و ارتقای سلامت عمومی توجه دارند، اما اجازه نخواهند داد ساختار ناکارآمد اقتصادی در این حوزه پابرجا بماند. هرچند سازمان غذا و دارو فعلاً برنامه‌ای برای اعمال تغییرات آنی ندارد، اما روند تحولات در کسب‌وکارهای مختلف نشان می‌دهد که پویایی اقتصادی و ایجاد مدل‌های نوین گریزی از آینده نخواهد بود.

اگرچه هنوز در بخشی از بدنه صنف داروسازی، مقاومت‌هایی در برابر این دگرگونی‌ها وجود دارد، اما شواهد نشان می‌دهد که گذشت زمان به نفع جریان مدرن و فناوری‌محور تمام خواهد شد. همان‌گونه که سایر صنایع خدماتی نظیر بانکداری یا خرده‌فروشی تحت تأثیر دگرگونی دیجیتال قرار گرفتند، صنعت داروخانه‌داری نیز دیر یا زود ناچار است وارد عرصه‌های فناورانه شود. ازاین‌رو، حرکت به‌سمت سازمان‌های دارویی خلاق، بهره‌مندی از پلتفرم‌های فروش دارو و شکل‌دهی به داروخانه‌های زنجیره‌ای می‌تواند گام منطقی برای تضمین آینده این حوزه باشد.