سالم خبر : رییس مرکز تحقیقات اختلالات خواب ضمن تشریح بیماری‌ها و اختلالات خواب، در عین حال وقفه تنفسی را از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های خواب عنوان کرد؛ بیماری که مهم‌ترین نشانه آن خروپف است.
دکتر خسرو صادق‌نیت فلوشیپ طب خواب درباره اختلالات خواب به ایسنا گفت: خواب یکی از نیازهای ضروری زندگی است و هرگونه اختلالی در خواب عوارض زیادی را در پی خواهد داشت. مثلا آزمایشات بیخوابی مطلق بر روی برخی از حیوانات انجام و مشاهده شد بیخوابی برای چند روز حتی باعث مرگ برخی از آنان شد.
بیخوابی باعث چه بیماری‌هایی می‌شود؟
وی در ادامه گفت: خواب سالم به پیش شرط‌های متعددی نیاز دارد و هر فرد باید با رعایت بهداشت خواب، این شرایط را برای خویش فراهم کند. از طرفی باید به خاطر داشت بیماری‌های خواب می‌تواند موجب ایجاد یا بروز بیماری‌های مختلف و متعددی نظیر فشارخون، افسردگی، چاقی و مشکلات قلب-عروقی، کاهش تمرکز و قدرت یادگیری، افزایش احتمال خطا و اشتباه، افزایش احتمال حوادث شغلی و تصادفات مرگبار رانندگی و افزایش بروز سکته‌های مغزی و قلبی شود. بنابراین باید این بیماری‌ها به موفع شناخته و به درستی درمان شوند.
بهداشت خواب
صادق‌نیت، نظم خواب، محیط خواب مناسب از نظر نور و صدا و دما، عدم مصرف مواد خوراکی محرک پیش از خواب، عدم فعالیت‌های هیجانی قبل از خواب یا پرهیز از تماشای تلویزیون، گوش دادن موسیقی، مطالعه و امثال آن در رختخواب را از موارد مهم بهداشت خواب برشمرد و تاکید کرد که فقط برای خوابیدن باید به رختخواب رفت.
علائم اختلال خواب
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، درباره علائم اختلالات و بیماری‌های خواب گفت: افرادی که دچار مشکلات خواب هستند در بسیاری از موارد خودشان متوجه مشکل نمی‌شوند و ممکن است این مشکلات در زمانی رخ دهند که فرد خواب است و هوشیاری ندارد؛ مثل خروپف یا حرکات غیر طبیعی. در این موارد باید اطرافیان فرد این موضوع را جدی گرفته و به فرد تذکر بدهند.
وی افزود: در خیلی از موارد بیماری‌های خواب، فرد گمان می‌کند این اختلالات خواب ناشی از بیماری‌های دیگر است و بر همین اساس به خود بیماری خواب توجهی نمی‌کند. برای مثال فردی که فشار خون دارد در درجه اول مشکلات خوابش را به این بیماری ربط نمی‌دهد، در حالی که ممکن است مشکل وی با درمان بیماری آپنه حین خواب، به طور اساسی حل شود.
صادق‌نیت درباره تشخیص علائم اختلال خواب گفت: یک سری از علائم هستند که خود فرد می‌تواند متوجه آن‌ها شود مانند بیخوابی که دارای چندین نوع است؛ مانند کسانی که در شروع خواب مشکل دارند یا طی خواب به طور مکرر بیدار می‌شوند یا خیلی زود از خواب بیدار می‌شوند (با وجود اینکه به خواب بیشتری احتیاج دارند) و یا کسانی که با وجود خواب کافی ( ۸ساعت در شبانه روز) در طول روز خسته و خواب آلود هستند.
خروپف نشانه چه بیماری است؟
وی در ادامه گفت: در عین حال خیلی از مشکلات و علائم هستند که خود فرد متوجه آن نمی‌شود مثل خروپف که شاید هرگز خود فرد یا اطرافیان او خروپف را یک بیماری خواب ندانند و فکر کنند خروپف علامت یک خواب عمیق است؛ در حالی که این تفکر اشتباه است و در بسیاری موارد نشانه ابتلای فرد به یک بیماری مهلک است.
این فلوشیپ طب خواب با اشاره به اینکه خروپف علامت خطر ابتلا به بیماری خواب است، گفت: یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های خواب، وقفه تنفسی است که مهم‌ترین نشانه آن خروپف است. در این بیماری، حین خواب راه تنفس در ناحیه حلق تنگ می‌شود، اکسیژن خون کاهش می‌یابد و خطر سکته مغزی و قلبی را در فرد افزایش می‌دهد.
صادق‌نیت افزود: اگر کسی خروپف دارد و در طی روز خواب آلود و خسته است یا فشار خون بالا دارد و یا هنگام خروپف نفسش قطع می‌شود، به احتمال زیاد از بیماری وقفه تنفسی حین خواب رنج می‌برد و باید سریع اقدام به تشخیص قطعی و درمان کند. این بیماری باعث می‌شود علائم افسردگی در فرد بروز کند و طی روز تحریک‌پذیر شود، در جلسه‌ها و سخنرانی بی‌حوصله باشد و چرت بزند. خطر تصادفات مرگبار و ابتلا به چاقی نیز در این افراد افزایش پیدا می‌کند و در صورت عدم درمان خطر سکته مغزی و قلبی جدیرخواهد بود.
سندروم بیقراری پا چیست؟
وی در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به دیگر بیماری‌های خواب گفت: کابوس‌های شبانه، حرکت‌های غیرطبیعی در خواب ( راه رفتن، حرف زدن حین خواب) از دیگر بیماری‌های خواب است که قابل درمان خواهد بود. درعین حال می‌توان از بیماری دیگری به نام سندروم بیقراری پا نام برد. این بیماری در طی روز با احساس ناراحتی در ساق و کف پا و گزگز کردن، داغ شدن کف پا و... بروز می‌کند و این علایم شب‌ها به ویژه قبل از خواب افزایش می‌یابد.
صادق‌نیت در این باره افزود: احساس ناراحتی در بیماری سندروم بیقراری پا با تکان دادن یا ماساژ پا کمتر می‌شود، ولی در شب و هنگام خواب تشدید می‌یابد که باعث تاخیر در شروع خواب می‌شود. ۷۰ درصد کسانی که سندروم بیقراری پا دارند، در حین خواب پاهایشان به طور مکرر حرکت می‌کند. این تکان‌ها ممکن است آنقدر خفیف باشند که فقط با دستگاه‌های مخصوص تشخیص داده شوند. اما این نوع اختلال موجب بی‌کیفیتی خواب و عدم رضایت فرد از خوابش می‌شود.
عوامل مهم بروز اختلالات خواب
این استاد دانشکاه علوم پزشکی تهران گفت: همانطور که گفته شد یک خواب خوب و سالم مستلزم رعایت بهداشت خواب است. در عین حال عوامل دیگری نیز می‌توانند این اختلالات را موجب می‌شوند مانند ابتلا به بیماری‌های بزرگی پروستات ، بیماری‌های روحی- روانی، بیماری قلبی، آسم و دیابت، مصرف برخی از داروها مثل داروهای قلبی، اعصاب و...، استرس شغلی وشب کاری.
وی افزود: بعضی از اتفاقات طبیعی هم می‌توانند خواب را مختل کنند مانند بارداری و عادت ماهیانه در خانم‌ها.
چگونگی درمان بیماری‌های خواب
صادق‌نیت با بیان اینکه رعایت شیوه صحیح زندگی و به ویژه بهداشت خواب یکی از مهم‌ترین راه‌های درمان بیماری‌های خواب است، افزود: راه‌های درمان به نوع بیماری بستگی دارد و در بعضی با جراحی و در برخی با دارو و در بعضی بیماری‌ها مثل خروپف نیز از ابزار استفاده می‌شود تا راه تنفسی وی را باز و خروپف را درمان کند. تشخیص بیماری و نوع درمان توسط فلوشیپ طب خواب با استفاده از تست‌های خواب و با بکارگیری ابزار پیشرفته پلی سومنوگرافی امروزه به خوبی در کلینیک‌های خواب انجام می‌شود.
وی گفت: بدترین نوع درمان در بیخوابی مصرف قرص‌های خواب‌آور بدون تجویز پزشک است. این کار علاوه بر اینکه ریشه اصلی بیخوابی را پنهان می‌کند، باعث عادت و وابستگی فرد به این قرص‌ها می‌شود.
بیخوابی در زنان شایع‌تر از مردان
وی در پایان صحبت‌هایش درباره میزان شیوع بیماری‌های خواب در زنان و مردان گفت: بیخوابی در زنان بیشتر شایع است. درحالی که خروپف و مشکلات تنفسی حین خواب در مردان بخصوص مردان چاق شیوع بیشتری دارد؛ این مشکل در زنان نیز بعد از سن یائسگی شیوع می یابد.
بیخوابی باعث چه بیماری‌هایی می‌شود؟
وی در ادامه گفت: خواب سالم به پیش شرط‌های متعددی نیاز دارد و هر فرد باید با رعایت بهداشت خواب، این شرایط را برای خویش فراهم کند. از طرفی باید به خاطر داشت بیماری‌های خواب می‌تواند موجب ایجاد یا بروز بیماری‌های مختلف و متعددی نظیر فشارخون، افسردگی، چاقی و مشکلات قلب-عروقی، کاهش تمرکز و قدرت یادگیری، افزایش احتمال خطا و اشتباه، افزایش احتمال حوادث شغلی و تصادفات مرگبار رانندگی و افزایش بروز سکته‌های مغزی و قلبی شود. بنابراین باید این بیماری‌ها به موفع شناخته و به درستی درمان شوند.
بهداشت خواب
صادق‌نیت، نظم خواب، محیط خواب مناسب از نظر نور و صدا و دما، عدم مصرف مواد خوراکی محرک پیش از خواب، عدم فعالیت‌های هیجانی قبل از خواب یا پرهیز از تماشای تلویزیون، گوش دادن موسیقی، مطالعه و امثال آن در رختخواب را از موارد مهم بهداشت خواب برشمرد و تاکید کرد که فقط برای خوابیدن باید به رختخواب رفت.
علائم اختلال خواب
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، درباره علائم اختلالات و بیماری‌های خواب گفت: افرادی که دچار مشکلات خواب هستند در بسیاری از موارد خودشان متوجه مشکل نمی‌شوند و ممکن است این مشکلات در زمانی رخ دهند که فرد خواب است و هوشیاری ندارد؛ مثل خروپف یا حرکات غیر طبیعی. در این موارد باید اطرافیان فرد این موضوع را جدی گرفته و به فرد تذکر بدهند.
وی افزود: در خیلی از موارد بیماری‌های خواب، فرد گمان می‌کند این اختلالات خواب ناشی از بیماری‌های دیگر است و بر همین اساس به خود بیماری خواب توجهی نمی‌کند. برای مثال فردی که فشار خون دارد در درجه اول مشکلات خوابش را به این بیماری ربط نمی‌دهد، در حالی که ممکن است مشکل وی با درمان بیماری آپنه حین خواب، به طور اساسی حل شود.
صادق‌نیت درباره تشخیص علائم اختلال خواب گفت: یک سری از علائم هستند که خود فرد می‌تواند متوجه آن‌ها شود مانند بیخوابی که دارای چندین نوع است؛ مانند کسانی که در شروع خواب مشکل دارند یا طی خواب به طور مکرر بیدار می‌شوند یا خیلی زود از خواب بیدار می‌شوند (با وجود اینکه به خواب بیشتری احتیاج دارند) و یا کسانی که با وجود خواب کافی ( ۸ساعت در شبانه روز) در طول روز خسته و خواب آلود هستند.
خروپف نشانه چه بیماری است؟
وی در ادامه گفت: در عین حال خیلی از مشکلات و علائم هستند که خود فرد متوجه آن نمی‌شود مثل خروپف که شاید هرگز خود فرد یا اطرافیان او خروپف را یک بیماری خواب ندانند و فکر کنند خروپف علامت یک خواب عمیق است؛ در حالی که این تفکر اشتباه است و در بسیاری موارد نشانه ابتلای فرد به یک بیماری مهلک است.
این فلوشیپ طب خواب با اشاره به اینکه خروپف علامت خطر ابتلا به بیماری خواب است، گفت: یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های خواب، وقفه تنفسی است که مهم‌ترین نشانه آن خروپف است. در این بیماری، حین خواب راه تنفس در ناحیه حلق تنگ می‌شود، اکسیژن خون کاهش می‌یابد و خطر سکته مغزی و قلبی را در فرد افزایش می‌دهد.
صادق‌نیت افزود: اگر کسی خروپف دارد و در طی روز خواب آلود و خسته است یا فشار خون بالا دارد و یا هنگام خروپف نفسش قطع می‌شود، به احتمال زیاد از بیماری وقفه تنفسی حین خواب رنج می‌برد و باید سریع اقدام به تشخیص قطعی و درمان کند. این بیماری باعث می‌شود علائم افسردگی در فرد بروز کند و طی روز تحریک‌پذیر شود، در جلسه‌ها و سخنرانی بی‌حوصله باشد و چرت بزند. خطر تصادفات مرگبار و ابتلا به چاقی نیز در این افراد افزایش پیدا می‌کند و در صورت عدم درمان خطر سکته مغزی و قلبی جدیرخواهد بود.
سندروم بیقراری پا چیست؟
وی در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به دیگر بیماری‌های خواب گفت: کابوس‌های شبانه، حرکت‌های غیرطبیعی در خواب ( راه رفتن، حرف زدن حین خواب) از دیگر بیماری‌های خواب است که قابل درمان خواهد بود. درعین حال می‌توان از بیماری دیگری به نام سندروم بیقراری پا نام برد. این بیماری در طی روز با احساس ناراحتی در ساق و کف پا و گزگز کردن، داغ شدن کف پا و... بروز می‌کند و این علایم شب‌ها به ویژه قبل از خواب افزایش می‌یابد.
صادق‌نیت در این باره افزود: احساس ناراحتی در بیماری سندروم بیقراری پا با تکان دادن یا ماساژ پا کمتر می‌شود، ولی در شب و هنگام خواب تشدید می‌یابد که باعث تاخیر در شروع خواب می‌شود. ۷۰ درصد کسانی که سندروم بیقراری پا دارند، در حین خواب پاهایشان به طور مکرر حرکت می‌کند. این تکان‌ها ممکن است آنقدر خفیف باشند که فقط با دستگاه‌های مخصوص تشخیص داده شوند. اما این نوع اختلال موجب بی‌کیفیتی خواب و عدم رضایت فرد از خوابش می‌شود.
عوامل مهم بروز اختلالات خواب
این استاد دانشکاه علوم پزشکی تهران گفت: همانطور که گفته شد یک خواب خوب و سالم مستلزم رعایت بهداشت خواب است. در عین حال عوامل دیگری نیز می‌توانند این اختلالات را موجب می‌شوند مانند ابتلا به بیماری‌های بزرگی پروستات ، بیماری‌های روحی- روانی، بیماری قلبی، آسم و دیابت، مصرف برخی از داروها مثل داروهای قلبی، اعصاب و...، استرس شغلی وشب کاری.
وی افزود: بعضی از اتفاقات طبیعی هم می‌توانند خواب را مختل کنند مانند بارداری و عادت ماهیانه در خانم‌ها.
چگونگی درمان بیماری‌های خواب
صادق‌نیت با بیان اینکه رعایت شیوه صحیح زندگی و به ویژه بهداشت خواب یکی از مهم‌ترین راه‌های درمان بیماری‌های خواب است، افزود: راه‌های درمان به نوع بیماری بستگی دارد و در بعضی با جراحی و در برخی با دارو و در بعضی بیماری‌ها مثل خروپف نیز از ابزار استفاده می‌شود تا راه تنفسی وی را باز و خروپف را درمان کند. تشخیص بیماری و نوع درمان توسط فلوشیپ طب خواب با استفاده از تست‌های خواب و با بکارگیری ابزار پیشرفته پلی سومنوگرافی امروزه به خوبی در کلینیک‌های خواب انجام می‌شود.
وی گفت: بدترین نوع درمان در بیخوابی مصرف قرص‌های خواب‌آور بدون تجویز پزشک است. این کار علاوه بر اینکه ریشه اصلی بیخوابی را پنهان می‌کند، باعث عادت و وابستگی فرد به این قرص‌ها می‌شود.
بیخوابی در زنان شایع‌تر از مردان
وی در پایان صحبت‌هایش درباره میزان شیوع بیماری‌های خواب در زنان و مردان گفت: بیخوابی در زنان بیشتر شایع است. درحالی که خروپف و مشکلات تنفسی حین خواب در مردان بخصوص مردان چاق شیوع بیشتری دارد؛ این مشکل در زنان نیز بعد از سن یائسگی شیوع می یابد.