سالم‌خبر: براساس آخرین اظهارات بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت و درمان در نمایشگاه ایران‌فارما، ایران یکی از قدرت‌های دارویی منطقه محسوب می‌شود. کمااینکه براساس آمار ارائه شده از سوی وزیر داروهای ایرانی به 40 کشور جهان صادر می‌شود.

سالم‌خبر: براساس آخرین اظهارات بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت و درمان در نمایشگاه ایران‌فارما، ایران یکی از قدرت‌های دارویی منطقه محسوب می‌شود. کمااینکه براساس آمار ارائه شده از سوی وزیر داروهای ایرانی به 40 کشور جهان صادر می‌شود.

به طور حتم؛ صادرات دارو اگر اینگونه بود مایه‎‌ی فخر و مباهات همه نیز بود اما آمار صادرات دارو که هیچ مرجع مسوولی اعلام آن را به طور جامع، گردن نگرفته است و باید هر بخش از این آمار تکه و پاره را از هر سایت و نهاد و سازمانی جمع‌آوری کرد، با این ادعای وزیر تناقض داشته و حکایتی دیگر دارد.

نخستین شبهه‌ای که در این میان مطرح می‌شود رشد منفی ۵.۱ درصدی را شامل می‌شود که طی سال گذشته صنعت داروی کشور آن را تجربه کرد و عمده دلیل آن چیزی نبود به جز قیمت‌گذاری دستوری که با دستور از مقامات بالا همه باید بدان گردن نهند حتی به قیمت کمبود و خارج شدن دارو از کف بیماران.

اگرچه وزیر بهداشت از ابتدای به دست گیری این وزارت مانند دیگر مسوولان نیز تلاش خود برای برجسته کردن دستاوردهای دولت سیزدهم دست به کار شد و تا همین چند روز پیش با تبلیغات روابط عمومی فعال خود بر طبل پیشروی در صنعت سرم‌سازی کشور می‌کوبید اما از ماه‎ها قبل کمبودهای داروهای غیرخاص و حتی OTC این بازی را به گونه ای دیگر رقم زد تا آنجا که واردات آنتی‌بیوتیک‌های غیراستاندارد و جمع‌آوری شده از کف بازار هند و تجمعات روز به روز بیماران مقابل ساختمان وزارت بهداشت و حتی تشکیل قرارگاه تامین دارو واقعیتی دیگر رقم زد. کمبود دارو آن هم در اقلام و ارقامی بالا و زحمت بیماران برای تامین داروی خود و باز شدن در رحمت در این وانفسای کمبود بر دلالان سیاه بازار دارو از دستاوردهای تصمیم گیری و سیاست‌هایی ناشی شد که وزارت بهداشت خود برای صنایع دارویی کشور رقم زده بود.

آنچه هربار مسوولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو از ثبات وضعیت صنعت داروی کشور گفتند با واقعیات کف بازار مغایر بود و در تعارض. کمااینکه در برخی موارد اعتراض نمایندگان مجلس را در پی داشت که بالاخره بازدهی قرارگاه و ستادهای مختلف برای رفع کمبودهای داروهای بیماران به ویژه خاص و سرطانی چه بوده است؟

صاحبان صنایع دارویی کشور از هر تریبون و جایگاهی به این واقعیت اشاره داشته اند که عمده عامل ایجاد مشکلات دارو و تجیهزات پزشکی؛ خود وزارت بهداشت به ویژه سازمان غذا و داروست.

اما در این میان رئیس سازمان غذا و دارو هر بار از کم شدن بار کمبودها سخن می گوید و تعامل با کشورهای همسایه در صادرات دارو که هر روز نیز با تصمیم گیری‌ها و سیاست‎گذاری‌های نه چندان درست بازارها را یکی پس از دیگری از دست می دهیم و به کشورهایی مانند ترکیه واگذار می کنیم.

سیدحیدر محمدی در حالی از قدرت دارویی کشور در منطقه و افزایش سه برابری دارو و صادرات به 40 کشور دنیا سخن می‌گوید که به گفته ی امید رجبی، سرپرست معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ایران از لحاظ صادرات دارو جایگاه خوبی ندارد و در میان شرکت‌های دولتی داروسازی کشور، تنها چهار شرکت داروسازی دولتی مجوز GMP اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا برای فروش دارو به کشورهای خارجی را دارند.

در یک نگاه کلی داده‌های سایت صادرکننده‌های برتر دنیا در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد در بخش صادرات دارو در حال حاضر اسرائیل با فروش ۳ میلیارد و ۴۷۱ میلیون و ۷۶۴ هزار دلار، رتبه ۲۱ در دنیا و اول در منطقه را کسب کرده است.

این آمار همچنین آشکار می کند که کشور ترکیه رتبه ۲۹، قبرس رتبه ۴۶، پاکستان رتبه ۵۲، امارات متحده عربی رتبه ۶۱ را در حوزه ی صادرات دارو به دست آورده‌اند. و بدون تعارف ایران از لحاظ صادرات دارو در جایگاه ۸۵ جهان جای گرفته است و آنچه هویداست ناهمخوانی پتانسیل و نقاط قوت صنعت داروی کشور با این جایگاه است.

در حال حاضر به جز آمار پراکنده و غیرمستدل از هر سازمان و نهادی هنوز آمار و اطلاعات دقیقی در زمینه صادارت حوزه دارو در دست نیست حتی سازمان غذا و دارو نیز یا این آمار را ندارد یا از ارائه‌ی آن استنکاف می‌کند اما با نگاهی کلی، آمارها و گزارش های پراکنده و همچنین آمارهای ارائه شده از سوی سندیکای صاحبان صنایع دارویی کشور؛ صادرات داروی کشور به 36 کشور در سال 1401 را تایید می‌کنند نه 40 کشور. ارزش این میزان صادرات 69 میلیون و 800 هزار دلار برآورد می‌شود. اینکه داروی ایرانی به چه کشورهایی صادر شده است آمارها اذعان می دارند که نیمی از این صادرات به کشور سوریه بوده است و صادرات به ده کشور از جمله مالزی کمتر از ده هزار دلار بوده است. به طور مثال
مالزی داروی ایرانی به ارزش 4 هزار و 290 دلار از ایران وارد کرده است که مبلغ بسیار ناچیزی محسوب می شود.

همچنین به گزارش تجارت نیوز، صادرات دارو به 9 کشور بین 10 تا 100 هزار دلار بوده و 11 کشور دیگر کمتر از یک میلیون دلار از ایران دارو وارد کرده اند. سوریه در صدر واردکنندگان دارو از ایران قرار دارد که ارزش آن به میزان 38 میلیون دلار محاسبه شده است.

کشورهای همسایه مانند عراق، روسیه، افغانستان، ترکیه و آن سوتر ونزوئلا نیز به میزان یک تا 10 میلیون دلار دارو از ایران وارد کرده اند که با توجه به تعدد کشورهای مقصد؛ این میزان صادرات چنگی به دل نمی‌زند! ارز ترجیحی، قیمت گذاری دستوری، رشد تورم و تصمیم‎سازی‎ها و سیاستگذاری‎های گونه به گونه ی دولت‎های مختلف مسیر و امنیت صادرات دارو را دچار پارازیت‎های مختلف کرده و می‌کند. مسیر صادرات داروی ایرانی به کشورهای همسایه که پتانسیل بسیاری برای ارزآوری و اقناع  این کشورها برای شرکت های داروسازی محسوب می‌شوند دستخوش همین سیاست‎ها بوده و بازارهای مقصد صادرات را یکی یکی از چنگ ایران در آورده است.

باشد که روزی توهم مسوولان در سرآمد بودن و قدرت نرم کشور در حوزه ی صادارت دارو به واقعیت بپیوندد.