سالم خبر: بازار ارز ماه هاست که ملتهب است و تلاش های دولت برای آرامش بخشیدن به آن هم تا کنون بی نتیجه مانده است. این نوسانات ارزي به ویژه در چند روز اخیر نگراني‌هاي فراواني را در حوزه‌هاي مختلف به‌ويژه در بخش دارو و درمان ايجاد كرده است. از یک سو بيماران نگران تأثير افزايش  قيمت دلار روي مراحل درمان و به ویژه داروهای خود هستند و از سوی دیگر تولیدکنندگان دارو که مدت هاست با مشکلات مختلفی دست به گریبانند ، توان مقابله با چنین هایی شوک های بزرگی برایشان غیر قابل تحمل است.

با علی منتصری، عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، درباره احوالات این روزهای صنعت داروسازی کشور به گفت و گو نشستیم.

با توجه به اینکه طی شش ماه اخیر نرخ دلار مدام در حال افزایش بوده و حتی طی روزهای گذشته از مرز شش هزار تومان هم گذشت، این تغییرات جهشی و غیرقابل پیش بینی چه تاثیری بر بخش های مختلف صنعت داروی کشور دارد؟

قبل از انقلاب شیوه قیمت گذاری دارو به شکلی طراحی شده بود که معمولا قیمت هر دارو با توجه به تورم، برای پنج سال ثابت در نظر گرفته می شد؛ یعنی قیمت در سال های اول به نفع تولید کننده بود اما به تدریج این قیمت با در نظر گرفتن تورم سالانه کاهش پیدا می کرد و در نهایت به جایی می رسید که دوباره در کمیسیون مربوطه مطرح می شد. این رویه باعث می شد روندی بسیار منطقی در بازار جاری شود. بعد از انقلاب این بازه پنج ساله به تدریج کاهش پیدا کرد و با توجه به افزایش نرخ ارز و تورم، شرکت ها مجاز بودند در فاصله یک تا دو سال دوباره درخواست افزایش قیمت خود را مطرح کنند. این شیوه قیمت گذاری هم مطلوب بود و جای نگرانی برای تولیدکننده، توزیع کننده و مصرف کننده باقی نمی گذاشت.

اما در سال های اخیر شیوه جدیدی ابداع شده که مطابق با آن در شش ماهه اول سال قیمت جدید داده نمی شود و با وجود افزایش تورم و افزایش قیمت مواد و اقلام مصرفی، باز هم قیمت ها ثابت نگه داشته می شوند تا جایی که در حال حاضر اگر شرکتی یکصد قلم دارو داشته باشد، اولا بیش از 40 درصد این داروها زیان ده هستند و ثانیا بیش از 40 درصد آنها هم در بازار رقابت قدرت عرضه ندارند. بنابراین به تدریج شرکت های تولیدی از هر نظر زمین گیر شده اند و توان رقابت از آنها سلب شده است؛ به طوری که نه سبد کالای آنها کامل است و نه GMP و تولید کیفی که خود هزینه دارد جدی گرفته می شود. ادامه این روند موجب شده تعدادی از صاحبان کارخانه ها اعلام کنند که آماده فروش شرکت های خود هستند. در واقع روزگار صنعت داروسازی منهای دو گروه تولیدکننده داروهای بیولوژیک و چند شرکت صاحب برند خارجی بقیه شرکت ها قبل از سال جدید از خط قرمز گذشته بودند و به این ترتیب ادامه راه حتی با شعار حمایت از تولید ملی مقدور نیست. در چنین شرایطی چگونه می توان صنعت ورشکسته داروسازی را با انبوهی از بدهی های بانکی با شعار حمایت کرد و جلوی واردات را هم گرفت؟ شاید مردم تصمیم گرفته اند دارو مصرف نکنند!!
در حال حاضر ارز با چه قیمتی در اختیار واردکنندگان دارو و همچنین تولیدکنندگانی که برای تولید، نیاز به مواد اولیه وارداتی دارند، قرار می گیرد؟
صنعت دارو سال گذشته را با ارز مبادله ای به قیمت 2750 تومان آغاز کرد و اینک بعد از حذف تدریجی ماشین آلات، مواد کمکی، مواد بسته بندی و قطعات یدکی از شمول تخصیص ارز مبادله ای، سال جدید با حذف ارز مبادله ای برای مواد اولیه با دلار 4200 برای این صنعت آغاز می شود.
افزایش 35 درصدی نرخ ارز طی یکسال گذشته و سخت گیری های جناب وزیر بهداشت که شخصا اعلام فرمودند در سال گذشته جلوی افزایش قیمت محصولات حوزه سلامت را گرفته اند، صنعت داروسازی را با شرایط سختی مواجه کرده است. بنده معتقدم با ادامه این روند و با توجه به بدهی های بانکی شرکت های دارویی، در آینده ای نه چندان دور دیگر خبری از مالکیت خصوصی و حتی خصولتی شرکت های داروسازی نباشد و همه در تملک بانک ها قرار بگیرند.

احتمالا تلاطم های موجود باعث می شود که واردات دارو و مواد اولیه دارویی مختل شود، در این صورت آیا ممکن بازار با کمبودهای دارویی مواجه شود؟

با توجه به مشکلات نقدینگی شرکت ها و چالش های پیش روی آنها برای ادامه تولید برخی داروها و همچنین شعار جلوگیری از واردات، احتمالا به تدریج با کمبودهای شدید دارو در بازار مواجه خواهیم شد؛ کما اینکه هم اینک خیلی از اقلام نایاب شده و تعداد کمبودهای دارویی در بازار رو به افزایش است. در چنین شرایطی وزارت بهداشت ناچار است از طریق قاچاق یا واردات تک نسخه ای با چندین برابر قیمت، احتیاجات دارویی کشور را براورد کند.

مسئولین در ماه های پایانی سال قبل اصرار بر این داشتند که در سال آینده قیمت دارو تغییر چندانی نخواهد کرد. ولی شواهد نشان می دهدکه نرخ دلاری که امسال در اختیار صنعت دارو قرار می گیرد بیشتر از سال گذشته است. به این ترتیب آیا بازار با افزایش قیمت دارو مواجه خواهد شد ؟

بعد از اتفاقات ناگوار و دستوری که به صنعت دارو تحمیل شده، مانند عدم پرداخت دیون توسط دولت، جلوگیری از روند منطقی قیمت گذاری، دخالت در مارژین و واردات و خوش خدمتی های دیگر، اینک با دلار 4200 تومان بدیهی است که یک شبه نمی توان مشکلات را حل کرد. به ویژه آنکه شرکت ها نقدینگی ندارند و چالش رقابت در بازار هم توان آنها را کاملا گرفته است. بنابراین تنها روزنه امید صنعت داروسازی موجودی انباشته شده در داروخانه ها و انبارهای توزیع است که آن هم تنها به دلیل رقابت ناسالم شرکت های داروسازی اتفاق افتاده است. اما شرکت های داروسازی در هنر خودزنی ید بیضایی دارند!

بعد از انقلاب صنعت دارو چند بار با چالش های تکان دهنده مواجه شده و آیا این بار هم می تواند از این مهلکه جان به در ببرد؟

صنعت داروسازی ایران بعد از انقلاب با وجود استقلال و حرکت به سوی خودکفایی با جنگ تحمیلی، تحریم های مکرر و تورم مواجه بوده است که همه اینها پیکره این صنعت را به شدت آسیب پذیر کرده است و حالا هم با دلار 4200 تومانی و بدون نقدینگی لازم معلوم نیست در آینده چه حال و روزی خواهد داشت.